Phần I: Đọc hiểu và thực hiện yêu cầu

Câu 1: Bài thơ trên được viết theo thể thơ nào? Dựa vào đâu em biết bài thơ được viết bằng thể thơ đó?

• Trả lời: Bài thơ "Dòng sông mặc áo" được viết theo thể thơ lục bát.
• Dấu hiệu nhận biết:
  • Số câu: Bài thơ có số câu không hạn định, nhưng thường được viết theo cặp câu 6 tiếng - 8 tiếng.
  • Vần: Các câu trong bài thơ có vần chân, tức là vần ở cuối câu. Vần thường được gieo ở tiếng thứ 6 của câu 6 chữ và tiếng thứ 8 của câu 8 chữ.
  • Nội dung: Thể thơ lục bát thường được dùng để viết về những đề tài gần gũi với cuộc sống, thiên nhiên, tình cảm con người. Bài thơ này đã sử dụng thể thơ lục bát để miêu tả vẻ đẹp của dòng sông một cách sinh động, giàu cảm xúc.

Câu 2: Tìm từ lây được sử dụng trong câu thơ sau và nêu tác dụng của từ lây đó.

• Trả lời: Từ lây là "thướt tha".
• Tác dụng: Từ lây "thướt tha" được sử dụng để miêu tả dáng vẻ mềm mại, uyển chuyển của dòng sông khi mặc áo lụa đào. Nó giúp cho hình ảnh dòng sông trở nên sinh động, gợi cảm hơn.

Câu 3: Cho hai câu thơ: "Chiều trôi thơ thần áng mây/ Cái lên màu áo hây hây răng vàng" Xác định vẫn được gieo ở tiếng nào trong hai câu thơ trên. Nhận xét cách gieo vần.

• Trả lời: Vần được gieo ở tiếng thứ 6 của câu 6 chữ và tiếng thứ 8 của câu 8 chữ. Cụ thể: "mây" và "vàng".
• Nhận xét: Cách gieo vần chặt chẽ, tạo nên âm điệu nhịp nhàng, dễ đọc, dễ nhớ.

Câu 4: Em hãy tìm từ trái nghĩa, từ đa nghĩa, từ "đen" trong câu sau. "Khuya rồi, sông mặc áo đen Nép trong rừng bưởi lặng yên đôi bờ."

• Từ trái nghĩa với "đen": sáng, trắng
• Từ đa nghĩa với "đen":
  • Nghĩa đen: màu sắc đối lập với màu trắng
  • Nghĩa bóng: có thể ám chỉ sự u tối, buồn tẻ
• Trong câu thơ: Từ "đen" được sử dụng để chỉ màu sắc của áo mà dòng sông mặc vào ban đêm, tạo nên một không gian tĩnh lặng, huyền ảo.

Câu 5: Xác định và phân tích cấu tạo cụm động từ được sử dụng trong hai câu thơ sau: "Khuya rồi, sông mặc áo đen Nẹp trong rừng bưởi lặng yên đôi bờ."

• Cụm động từ: "mặc áo đen"
• Phân tích:
  • Chủ ngữ: sông
  • Vị ngữ: mặc áo đen (gồm động từ "mặc" và bổ ngữ "áo đen")

Câu 6: Tìm từ trái nghĩa, từ đồng âm với từ “mặc” trong câu thơ sau: “Dòng sông mới điệu làm sao Nắng lên mặc áo lụa đào thướt tha."

• Từ trái nghĩa với "mặc": cởi, trút
• Từ đồng âm với "mặc": mặc kệ, mặc nhiên

Câu 7: Bài thơ trên đã sử dụng biện pháp nghệ thuật chính là gì?

• Biện pháp nghệ thuật chính: Nhân hóa
• Phân tích: Tác giả đã nhân hóa dòng sông, ví dòng sông như một người con gái biết thay đổi trang phục theo từng thời điểm trong ngày.

Câu 8: Nêu nội dung chính của bài thơ.

• Nội dung chính: Bài thơ miêu tả vẻ đẹp của dòng sông qua nhiều sắc phục khác nhau trong một ngày. Qua đó, tác giả thể hiện tình yêu thiên nhiên, sự tinh tế trong quan sát và cảm nhận của mình.