Khổ cuối bài thơ “Tổ quốc là tiếng mẹ” của Nguyễn Việt Chiến là một đoạn thơ đầy cảm xúc, mang đậm giá trị văn hóa và tâm hồn dân tộc. Phân tích khổ thơ này giúp chúng ta hiểu sâu hơn về tình yêu quê hương, đất nước và sự kết nối giữa những giá trị văn hóa truyền thống với tình cảm dân tộc.

**1. “Tổ quốc là câu hát”:

• Giải thích: Tác giả dùng hình ảnh “câu hát” để thể hiện sự gắn bó mật thiết của Tổ quốc với âm nhạc dân gian. Đây là cách cảm nhận Tổ quốc không chỉ qua những biểu tượng lớn lao mà còn qua những điều giản dị, gần gũi.
• Ý nghĩa: Câu hát ở đây có thể hiểu là âm nhạc truyền thống, là tiếng hát của quê hương, là sự thể hiện tinh thần và tình cảm dân tộc. Nó phản ánh sự hòa quyện giữa Tổ quốc và văn hóa dân gian, gắn kết truyền thống với hiện tại.

**2. “Chảy bao miền sông quê”:

• Giải thích: Câu này sử dụng hình ảnh dòng chảy của sông để biểu thị sự lan tỏa và ảnh hưởng của Tổ quốc tới khắp mọi miền.
• Ý nghĩa: Sự “chảy” của sông và quê hương cho thấy Tổ quốc không chỉ hiện hữu trong một khu vực cụ thể mà còn bao phủ, kết nối và ảnh hưởng đến nhiều miền quê khác nhau. Tổ quốc được hiểu là sự kết nối rộng lớn của nhiều vùng miền, từ đồng bằng đến miền núi.

**3. “Quan họ rồi ví dặm”:

• Giải thích: Quan họ và ví dặm là những thể loại âm nhạc dân gian truyền thống của người Việt, đặc biệt là ở miền Bắc. Chúng mang trong mình giá trị văn hóa và tâm linh sâu sắc, phản ánh đời sống và tình cảm của người dân.
• Ý nghĩa: Việc nhắc đến “Quan họ rồi ví dặm” cho thấy sự hiện diện của Tổ quốc trong những nét đẹp văn hóa truyền thống, những hình thức biểu hiện của tình cảm và bản sắc dân tộc. Điều này nhấn mạnh rằng Tổ quốc không chỉ là khái niệm trừu tượng mà còn hiện diện qua những giá trị văn hóa cụ thể.

**4. “Nước non xưa vọng về”:

• Giải thích: Câu này gợi nhớ về quá khứ, về những giá trị và hình ảnh của đất nước từ xa xưa.
• Ý nghĩa: Việc “nước non xưa vọng về” cho thấy sự kế thừa và tiếp nối các giá trị văn hóa, lịch sử của dân tộc qua các thế hệ. Tổ quốc được hiểu không chỉ là hiện tại mà còn là di sản của quá khứ, là nơi các thế hệ trước đã sống, làm việc và để lại những giá trị.

Khổ thơ này không chỉ đơn thuần miêu tả Tổ quốc qua những hình ảnh cụ thể mà còn thể hiện sự kết nối sâu sắc giữa văn hóa, lịch sử và tâm hồn dân tộc. Nguyễn Việt Chiến đã khéo léo sử dụng hình ảnh âm nhạc dân gian và sự liên kết giữa các vùng miền để thể hiện Tổ quốc như một phần của cuộc sống và tình cảm con người. Tổ quốc hiện lên qua câu hát, âm nhạc dân gian, và sự vọng về của quá khứ, tạo nên một bức tranh đầy màu sắc và ý nghĩa về sự kết nối và bảo tồn văn hóa dân tộc.