Mai Văn Phấn, một nhà thơ gạo cội, đã khẳng định một chân lý bất biến về thơ hay: “Một bài thơ hay, theo tôi là một bài thơ có thần thái, có linh hồn, một sinh linh được hiện hữu trong thân xác ngôn ngữ”. Câu nói này đã khái quát một cách tinh tế và đầy đủ bản chất của thơ hay, đồng thời gợi mở cho ta những suy ngẫm sâu sắc về giá trị và sức mạnh của thơ ca.

Thơ hay là thơ có “thần thái”. Đó là vẻ đẹp, sức sống, sự thu hút, sự hấp dẫn của ngôn ngữ thơ, là sự kết hợp hài hòa giữa nội dung và hình thức, giữa ý thơ và lời thơ. Thần thái của thơ chính là linh hồn, là cái “hồn cốt” của bài thơ, là cái khiến cho người đọc cảm thấy bị thu hút, bị lôi cuốn, bị rung động. Đó là vẻ đẹp của ngôn ngữ, là sự độc đáo, sáng tạo trong cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh, vần điệu, nhịp thơ, … Nó có thể là sự uyển chuyển, mềm mại, nhẹ nhàng, thanh tao, … hoặc có thể là sự mạnh mẽ, dữ dội, hùng hồn, … nhưng tất cả đều phải toát lên một vẻ đẹp riêng biệt, một sức sống mãnh liệt, một sự thu hút khó cưỡng.

Thơ hay là thơ có “linh hồn”. Linh hồn của thơ chính là tâm hồn, là tư tưởng, là tình cảm của nhà thơ được thể hiện trong tác phẩm. Đó là những rung cảm, những suy tư, những tâm sự, những khát vọng, … của con người được nhà thơ gửi gắm vào từng câu chữ, từng vần thơ. Linh hồn của thơ là cái làm cho bài thơ trở nên sống động, có sức lay động lòng người, có thể khơi gợi những cảm xúc, những suy nghĩ, những hành động đẹp đẽ trong tâm hồn người đọc.

Thơ hay là “một sinh linh được hiện hữu trong thân xác ngôn ngữ”. Câu nói này đã khẳng định thơ là một sự sống, là một thực thể độc lập, có linh hồn, có tâm hồn, có cảm xúc, có suy nghĩ, … như một con người. Thơ không đơn thuần là những câu chữ, những vần điệu, mà là một thế giới tâm hồn, là một thế giới nghệ thuật, là một thế giới sống động, đầy sức sống, đầy sức hấp dẫn.

Bằng trải nghiệm văn học, chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy những bài thơ hay thường có những đặc điểm chung như:

- Thơ hay thường có một nội dung sâu sắc, giàu ý nghĩa, phản ánh chân thực đời sống, con người và xã hội.

- Thơ hay thường có một ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu cảm xúc, giàu sức gợi, có khả năng khơi gợi những rung cảm sâu sắc trong lòng người đọc.

- Thơ hay thường có một cấu trúc chặt chẽ, hợp lý, tạo nên sự hài hòa, thống nhất giữa nội dung và hình thức.

- Thơ hay thường có một vần điệu, nhịp thơ phù hợp với nội dung, tạo nên sự du dương, lôi cuốn, dễ nhớ, dễ thuộc.

- Thơ hay thường có một sức sống mãnh liệt, có thể vượt qua thời gian, không gian, để lại dấu ấn sâu sắc trong tâm hồn người đọc.

Qua những phân tích trên, chúng ta có thể thấy rằng ý kiến của Mai Văn Phấn về thơ hay là một nhận định sâu sắc, đầy tính triết lý, góp phần làm sáng tỏ bản chất, giá trị và sức mạnh của thơ ca. Thơ hay là thơ có thần thái, có linh hồn, là một sinh linh được hiện hữu trong thân xác ngôn ngữ. Đó là những bài thơ có thể lay động lòng người, khơi gợi những cảm xúc đẹp đẽ, những suy nghĩ sâu sắc, những hành động cao đẹp, góp phần làm cho cuộc sống của con người thêm ý nghĩa, thêm đẹp đẽ, thêm phong phú.