Cơ cấu tổ chức là cách mà một tổ chức sắp xếp các phòng ban, chức năng và các mối quan hệ giữa các cá nhân và nhóm để đạt được các mục tiêu của mình. Dưới đây là một số cơ cấu tổ chức phổ biến và ví dụ cụ thể cho từng loại:

1. Cơ cấu tổ chức theo chức năng:

   • Đặc điểm: Tổ chức được chia thành các phòng ban theo chức năng chuyên môn, như nhân sự, tài chính, marketing, sản xuất, v.v. Các phòng ban này có trách nhiệm thực hiện các chức năng chuyên biệt và báo cáo lên cấp quản lý cao hơn.
   • Ví dụ: Một công ty sản xuất máy tính có các phòng ban như phòng R&D (nghiên cứu và phát triển), phòng sản xuất, phòng marketing, phòng bán hàng và phòng dịch vụ khách hàng. Mỗi phòng ban phụ trách một lĩnh vực cụ thể và phối hợp với các phòng ban khác để đạt mục tiêu chung.

2. Cơ cấu tổ chức theo sản phẩm:

   • Đặc điểm: Tổ chức được chia thành các đơn vị theo sản phẩm hoặc nhóm sản phẩm. Mỗi đơn vị có trách nhiệm từ sản xuất đến tiếp thị và bán hàng cho sản phẩm cụ thể.
   • Ví dụ: Một công ty đa quốc gia như Procter & Gamble (P&G) có các đơn vị quản lý sản phẩm như sản phẩm chăm sóc sức khỏe, sản phẩm chăm sóc cá nhân, sản phẩm gia dụng. Mỗi đơn vị có đội ngũ riêng để quản lý toàn bộ vòng đời của sản phẩm.

3. Cơ cấu tổ chức theo khu vực:

   • Đặc điểm: Tổ chức được chia thành các khu vực địa lý, với mỗi khu vực có trách nhiệm hoạt động độc lập trong phạm vi khu vực của mình.
   • Ví dụ: Một công ty bán lẻ toàn cầu như Walmart có các khu vực như Bắc Mỹ, Châu Âu, và Châu Á. Mỗi khu vực có đội ngũ quản lý và bộ phận riêng để phù hợp với nhu cầu và điều kiện địa phương.

4. Cơ cấu tổ chức ma trận:

   • Đặc điểm: Kết hợp cả hai hoặc nhiều cơ cấu tổ chức khác nhau, chẳng hạn như cơ cấu theo chức năng và cơ cấu theo sản phẩm. Nhân viên báo cáo cho cả hai quản lý - một người quản lý theo chức năng và một người quản lý theo dự án hoặc sản phẩm.
   • Ví dụ: Một công ty công nghệ như IBM có thể áp dụng cơ cấu tổ chức ma trận, nơi các nhóm nghiên cứu và phát triển sản phẩm (theo sản phẩm) phối hợp với các phòng ban chức năng như tài chính và nhân sự.

5. Cơ cấu tổ chức theo quy trình:

   • Đặc điểm: Tổ chức được tổ chức quanh các quy trình hoặc chuỗi giá trị chính, thay vì phòng ban chức năng hoặc sản phẩm.
   • Ví dụ: Một công ty sản xuất ô tô có thể tổ chức theo quy trình sản xuất như thiết kế, chế tạo, lắp ráp và kiểm tra chất lượng. Mỗi quy trình có đội ngũ chuyên trách đảm bảo hiệu quả và chất lượng của toàn bộ chuỗi giá trị.

6. Cơ cấu tổ chức phẳng:

   • Đặc điểm: Có ít cấp bậc quản lý hơn, khuyến khích sự tự quản lý và giao tiếp trực tiếp giữa nhân viên và quản lý.
   • Ví dụ: Nhiều công ty khởi nghiệp và công ty công nghệ như Google áp dụng cơ cấu tổ chức phẳng, nơi nhân viên có nhiều quyền tự chủ và dễ dàng giao tiếp với các cấp lãnh đạo cấp cao.

Mỗi cơ cấu tổ chức có những ưu điểm và nhược điểm riêng, và việc lựa chọn cơ cấu phù hợp phụ thuộc vào kích thước, ngành nghề, và mục tiêu của tổ chức.

Yếu tố ảnh hưởng:

Ví dụ cụ thể: