Ÿ Yêu cầu chung:

- Thí sinh biết kết họp kiến thức và kỹ năng về dạng bài nghị luận văn học để tạo lập văn bản. Bài viết phải có bố cục rõ ràng, đầy đủ; văn viết có cảm xúc, thể hiện khả năng phân tích, cảm thụ.

- Diễn đạt trôi chảy, đảm bảo tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.

Ÿ Yêu cầu cụ thể:

Bài làm mẫu:

Tình yêu là đề tài muôn thuở của nhân loại, là cung đàn muôn điệu làm rung động bao trái tim yêu để từ đó ngân lên thành lời thơ cho nhân gian. Mỗi một nhà thơ đều có những cảm nhận khác nhau về tình yêu: một Tago đầy triết lý ngụ ngôn; một Puskin nồng nàn và cao thượng, một Xuân Diệu rạo rực, đắm say, vồ vập; một Hàn Mặc Tử say đắm mà bơ vơ… .Và đến với bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh ta lại bắt gặp một cảm xúc tình yêu đầy trăn trở khát khao của một tâm hồn người phụ nữ luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc bình dị. Có lẽ vì thế mà có ý kiến đã cho rằng: Thành thật là cốt lõi thơ Xuân Quỳnh. Điều đó đã được thể hiện rất rõ qua khổ 5, 6 và 7 của thi phẩm:

Con sóng dưới lòng sâu

Con sóng trên mặt nước

Ôi con sóng nhớ bờ

Ngày đêm không ngủ được

Lòng em nhớ đến anh

Cả trong mơ còn thức

Dẫu xuôi về phương bắc

Dẫu ngược về phương nam

Nơi nào em cũng nghĩ

Hướng về anh – một phương

Ở ngoài kia đại dương

Trăm nghìn con sóng đó

Con nào chẳng tới bờ

Dù muôn vời cách trở.

Xuân Quỳnh là một trong số những nhà thơ trẻ xuất sắc trưởng thành từ kháng chiến chống Mỹ và là một trong số ít những nhà thơ nữ viết rất nhiều và rất thành công về đề tài tình yêu. Bài thơ Sóng ra đời năm 1967 trong chuyến đi thực tế của nhà thơ về vùng biển Diêm Điền tỉnh Thái Bình, lúc này thì bản thân nhà thơ cũng vừa trải qua một sự đổ vỡ trong tình yêu. Bài thơ được in trong tập Hoa dọc chiến hào năm 1968.

Thành thật là cốt lõi thơ Xuân Quỳnh: thơ Xuân Quỳnh là sự thành thật. Chị không quanh co, không giấu giếm một điều gì. Mỗi dòng thơ, mỗi trang thơ đều phơi bày một tình cảm và suy nghĩ của chị: một trái tim phụ nữ đôn hậu, chân thành, giàu đức hy sinh và lòng vị tha, một hồn thơ nhạy cảm, nhiều những lo âu, bất an, cũng lắm tha thiết với những khát vọng, day dứt. Hay nói cách khác, đọc thơ Xuân Quỳnh phần nào đó ta hiểu được con người nhà thơ. Tiếng thơ mà đã hoá tiếng lòng, nói hộ con người chị. Khổ thơ số 5 đã nói lên nỗi lòng của một người phụ nữ nhớ người mình yêu da diết, đó là xúc cảm trong thế giới nội tâm phong phú, được thi nhân giãi bày:

“Con sóng dưới lòng sâu

Con sóng trên mặt nước

Ôi con sóng nhớ bờ

Ngày đêm không ngủ được

Lòng em nhớ đến anh

Cả trong mơ còn thức”

“Lòng sâu”, “mặt nước”  là không gian của sóng, và đó cũng là ẩn dụ cho nỗi nhớ, khi mãnh liệt ập ào trào dâng lên mặt với bao cồn cào cháy bỏng, nhưng có khi nó lại lắng sâu, da diết, miên man. Ai từng yêu mà chưa từng nhớ? Nỗi nhớ nhung thật kỳ diệu, làm cho ta biết tình cảm dành cho đối phương nhiều đến chừng nào. Hình ảnh con sóng “dưới lòng sâu” – “trên mặt nước” cũng cho ta hình dung về nhịp đập của con tim thổn thức, nhớ mong. Và như vậy nỗi nhớ đã bao phủ khắp cả không gian. Sóng nhớ bờ, sóng chẳng ngủ, dào dạt, cuồn cuộn tiến về bờ dù ngày hay đêm. Sóng cũng đồng hiện trong em, nỗi nhớ em cũng như sóng, lan tỏa cả không gian, phủ chiếm cả thời gian. Nhưng nếu sóng chỉ dừng lại trong nỗi nhớ không gian và thời gian, thì nỗi nhớ của em còn xuất hiện trong một thế giới nữa: thế giới của tâm hồn. Dù là thức hay mơ, nỗi nhớ vẫn hiện hữu. Hay nói cách khác nỗi nhớ đã chiếm trọn cả tâm hồn, ý nghĩ... Và có lẽ chính Em cũng bất ngờ trước sức mạnh của nỗi nhớ. Nỗi nhớ về anh bồi hồi khi em thức, đi vào trong giấc ngủ và len lỏi cả vào trong giấc mo. Và như vậy, nỗi nhớ dường như tồn tại ngoài mọi giới hạn của: không gian, thời gian, tâm hồn – ý nghĩ khó có thể điều khiển, kiểm soát. Trong tình yêu, nỗi nhớ chính là xúc cảm mạnh nhất. Đó là yếu tố để tình yêu dâng nhịp đập, khi tình yêu đã không còn nỗi nhớ, tình yêu đồng thời đã chết.

Khổ 6 là sự thuỷ chung trong tình yêu:

Dẫu xuôi về phương bắc

Dẫu ngược về phương nam

Nơi nào em cũng nghĩ

Hướng về anh – một phương

“Phương Bắc” – “Phương Nam”, hai phương trái ngược như kéo dài thêm khoảng cách, như mở rộng hơn không gian cách trở. Các động từ “xuôi” – “ngược” càng làm gia tăng thêm những gian truân trong cuộc hành trình. Nhưng xét trong hoàn cảnh sáng tác, phương Bắc – phương Nam không chỉ có ý nghĩa biểu tượng, nó còn là thực tế, là hai phương trời xa xăm mà chiến tranh đã chia ngăn. Nếu khoảng cách là trở ngại, thì khi vượt qua được trở ngại đó, tình yêu sẽ càng bền vững. Chỉ khi bản lĩnh trước thách thức, tình yêu mới vững bền. Cho nên, điệp từ “dẫu xuôi” – “dẫu ngược” như khẳng định vào sự kiên định, vào sự bản lĩnh của Em. Em chấp nhận những thách thức lớn nhất trong tình yêu đôi ta: đó là khoảng cách. Dẫu đi phương trời nào, dẫu cha ông từng khuyên nhủ: xa mặt thì cách lòng, và thực tế là mỗi phương trời, em đều gặp gỡ những con người mới, nhiều điều mới lạ, nhiều những bất ngờ, nhiều những cám dỗ... và ở đó, không có anh. Nhưng em hiểu, tình yêu đi được đến đích, cần phải có sự thủy chung son sắt. “Nơi nào em cũng nghĩ/ Hướng vê anh một phương" chính là lời khẳng định sự thủy chung, kiên định vững vàng của em với anh, dành cho anh. “Phương anh” tất nhiên không phải phương hướng địa lý, mà là phương hướng của trái tim. Đó là lời khẳng định: dẫu xuôi ngược giữa bao la vô tận, chỉ có phương anh mới là bến bờ hạnh phúc.

Và khổ thơ thứ 7, tiếp tục là sự trải lòng về những dự cảm, nhưng trên tất cả là niềm tin bất diệt vào tình yêu:

Ở ngoài kia đại dương

Trăm nghìn con sóng đó

Con nào chẳng tới bờ

Dù muôn vời cách trở.

Những con sóng ở đại dương dù gió xô bão táp tới phương nào đi chăng nữa thì cuối cùng sóng vẫn trở về với bờ, đó là quy luật ngàn đời. Nhìn những con sóng tới bờ bến sau hành trình dài thử thách, Em cũng ấp ủ biết bao hi vọng, vẫn phơi phới một niềm tin vào hạnh phúc trong tương lai. Đó cũng là lời tự động viên, an ủi mình, dù biết còn bao trắc trở, nhưng Em tin tưởng tình yêu to lớn, mãnh liệt và chân thành của mình sẽ chiến thắng. Ý thơ con sóng sẽ tới bờ được viết trước, cảm nhận trước ý thơ: dù muôn vời cách trở, cho thấy người viết không phải tin vào tình yêu bằng niềm tin mù quáng, không phải là một tâm hồn còn mộng mơ, chưa trải nhiều sóng gió, nhìn đời chỉ bằng con mắt màu hồng. Nhân vật trữ tình luôn biết để tình yêu đến được bến bờ, sẽ phải qua, và đã trải qua những sóng gió. Nhưng điều quan trọng là niềm tin về tình yêu, về hạnh phúc đích thực chẳng bao giờ mất đi, không bao giờ dập vùi dù sóng gió đã nhiều lần nhấn chìm, vỗ đập. Viết Sóng, Xuân Quỳnh cũng vừa trải qua những đau đớn, đổ vỡ, nhưng trái tim yêu ấy vẫn thổn thức không thôi, vẫn tin bất diệt vào tình yêu và đích đến. Điều đấy mới đáng quý và đáng trân trọng xiết bao!

Bài thơ viết theo thể 4 câu 5 chữ rất dễ để thể hiện tình cảm chân thành của nhà thơ. Trong tình yêu sao không có phút trăn trở, giận hờn, thương nhớ. Nhưng xưa nay, trong thơ tình, nhất là thơ của các nữ sĩ người ta thường chỉ bắt gặp sự nhẹ nhàng, yếu đuối, thầm kín chứ ít ai thấy sự mạnh mẽ, mãnh liệt, niềm tin sắt đá, cùng với quyết tâm đi đến cùng trong hành trình tình yêu, phải chăng chính vì điều này mà phong cách thơ Xuân Quỳnh đã nói rõ và khẳng định thêm sức mạnh của “phái yếu”.

Sóng ra đời cách đây gần 30 năm nhưng độ nồng nàn, đắm say của nó vẫn không phai giảm trong lòng người. Đọc thơ Xuân Quỳnh phần nào đó ta hiểu được con người nhà thơ. Trong cuộc sống thi sĩ cũng tận tuy với con cái, yêu thương chúng rất mực, hết lòng vì chúng, với chồng cũng vậy, một người vợ thuỷ chung và đảm đang, về thơ Xuân Quỳnh và con người Xuân Quỳnh, Võ Văn Trực nói: “Điều đáng quý ở Xuân Quỳnh và thơ Xuân Quỳnh là sự thành thật rất thành thật, thành thật trong quan hệ với bạn bè, với xã hội và trong cả tình yêu. Chị không quanh co, không giấu giếm một điều gì. Mỗi dòng thơ, mỗi trang thơ đều phơi bày một tình cảm và suy nghĩ của chị. Chỉ cần qua thơ, ta có thế biết được khá kĩ đời tư của chị. “Thành thật, đây ỉà cốt lõi của thơ Xuân Quỳnh”.

Trong biến lớn tình yêu cuộc đời hôm nay đã có biết bao con sóng tới bờ và tìm về bờ. Tình yêu vẫn luôn luôn là đề tài hấp dẫn với mọi lứa tuổi để mọi nguời đi tìm lời giải đáp. Hãy sống thành thực, sống là đuợc yêu, yêu là sống hết mình với cuộc đời vốn rất nhiều yêu thuơng này. Đọc Sóng, ta càng thêm tin tuởng vào những điều tốt đẹp đó!