(*) Tư liệu tham khảo: chủ trương thống nhất nước Đức bằng “sắt và máu” của Thủ tướng Bi-xmác

- Đến giữa thế kỉ XIX, kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Đức phát triển nhanh chóng. Tuy nhiên, trở ngại lớn nhất cho sự phát triển này là tình trạng đất nước Đức bị chia xẻ thành nhiều vương quốc, trong đó Áo và Phổ là hai vương quốc lớn nhất.

- Bi-xmac (1815 - 1889) là thủ tướng kiêm bộ trưởng ngoại giao của nước Phổ. Trong một lần họp Nghị viện đầu tiên, Thủ tướng Phổ Bi-xmác đã đập bàn tuyên bố phải thống nhất đất nước bằng con đường “sắt và máu” (tức là thông qua kỉ luật và chiến tranh), mặc cho nhiều người la ó phản đối. Để thực hiện chủ trương đó, Bi-xmác liên minh với Áo để tấn công Đan Mạch, sau đó tiếp tục dùng vũ lực để tấn công Áo - bạn đồng minh của mình. Nhằm gạt bỏ nước Pháp, Bi-xmác âm mưu bày ra cái cớ để có thể tấn công Pháp một cách chính đáng. Cuối cùng, với việc đánh tráo bức thư của Vin hem I gửi cho Hoàng đế Na-pô-lê-ông III bằng một bức thư khác có lời lẽ ngạo mạn, sỉ nhục, Bi-xmác đã khiến cho Na-pô-lê-ông III tức giận tuyên chiến với Phổ. Sau khi đánh bại quân Pháp, Bi-xmác cho tổ chức lễ thành lập Đế quốc Đức ngay tại cung điện Mác-xây của Pháp. Vua Phổ Vin-hem I chính thức lên ngôi Hoàng đế; Bi-xmác trở thành Thủ tướng nước Đức.