Một số vai trò của tập tính và ví dụ minh hoạ:

- Tìm kiếm, lấy thức ăn: Ong chỉ đường cho các con ong thợ khác về vị trí của hoa bằng “kiểu múa lắc bụng”. Kiến chỉ đường cho các con kiến khác về vị trí thức ăn bằng cách tiết ra pheromone. Tập tính săn mồi của thú,...

- Tìm kiếm bạn tình, nâng cao cơ hội truyền gene: Con bướm cái tiết pheromone dẫn dụ con đực, tập tính khoe mẽ, ve vãn bạn tình, giao phối, đẻ trứng, đẻ con, ấp trứng và chăm sóc con non.

- Bảo vệ lãnh thổ: Tập tính dùng các chất tiết từ tuyến thơm, nước tiểu,... để đánh dấu và xác định vùng lãnh thổ. Tập tính chiến đấu với những kẻ xâm phạm lãnh thổ bằng các trận giao tranh quyết liệt như ở sư tử, chó sói,...

- Tìm kiếm môi trường sống thuận lợi: Tập tính di cư ở động vật. Khi di cư, động vật trên cạn như chim, côn trùng định hướng nhờ vị trí Mặt Trời, Mặt Trăng, sao, địa hình (bờ biển, các dãy núi). Động vật dưới nước như cá định hướng dựa vào thành phần hoá học của nước và hướng dòng nước chảy.

- Báo hiệu nguy hiểm: Tiếng kêu, tiếng hú của chim, thú báo cho đồng loại khi nhìn thấy kẻ thù.