Dàn ý:

a. Mở bài:

- Dẫn dắt và giới thiệu vấn đề cần nghị luận

b. Thân bài

- Giải thích:

+ Đổ lỗi, trốn tránh trách nhiệm là hành vi khi chúng ta làm điều sai trái phải chịu hậu quả hoặc không đủ năng lực để làm một việc bất kì nào đó, chúng ta không biết suy xét, tự kiểm điểm và không dám tự chịu trách nhiệm với những gì mình đã làm, thay vào đó lại tìm một lí do ngoại cảnh để đổ lỗi cho các nguyên nhân khác.

- Hiện trạng

+ Khi gặp phải sự việc khó khăn không có khả năng làm được, chúng ta thường có xu hướng không dám đối mặt để vượt qua nó mà tìm một lí do để trốn tránh sự việc ấy

+ Trong học tập, công việc và các hoạt động ngoài xã hội, chúng ta dễ mắc phải những sai lầm, những vi phạm do chính bản thân ta phạm phải nhưng ít khi nào chính chúng ta dám đối diện để chịu trách nhiệm về hành vi ấy mà lại có xu hướng trốn tránh, ngụy biện lí do mà ta cho rằng hợp lí và có sức thuyết phục.

+ Hiện trạng này diễn ra nhiều hơn đối với các đối tượng là các bạn trẻ, các bạn học sinh chưa có đủ chín chắn để nhìn nhận và nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề, bởi lẽ các bạn ngại đối diện và không muốn bản thân mình nhận thiệt thòi dù chính mình làm sai

- Nguyên nhân:

+ Đa phần các hành vi trốn tránh và đổ lỗi cho người khác chủ yếu xuất phát từ hai nguyên nhân là do tâm lí sợ và sự ích kỉ của bản thân

+ Mọi người khi có hành vi sai trái như vi phạm an toàn giao thông, vi phạm nội quy nơi cư trú hoặc nặng hơn là vi phạm pháp luật, đa phần đều sẽ sinh ra sư sợ hãi, sợ bị mất mặt, sợ người khác chê cười, sợ bị chỉ trích phê bình, sợ bị phạt,.... Hàng trăm nghìn nỗi sợ ấy chính là nguyên nhân và động cơ dẫn đến hành vi đổ lỗi và trốn tránh trách nhiệm

+ Một lí do khác có thể lí giải cho hành vi trốn tránh trách nhiệm và đổ lỗi chính là xuất phát từ lòng ích kỉ của mỗi con người. Trong nội tại của mỗi người đều tồn tại lòng ích kỉ, chỉ khác ở cách chúng ta kìm hãm và kiểm soát chúng như thế nào cho không bị chi phối. Sự ích kỉ chỉ muốn bản thân được lợi không muốn chịu trách nhiệm và thiệt hại cũng chính là nguyên nhân lớn giải thích cho hành vi con người trốn tránh trách nhiệm và đổ lỗi. 

- Hậu quả:

+ Nếu có hành vi đổ lỗi và né tránh trách nhiệm diễn ra nhiều lần dễ dẫn tới hình thành thói quen xấu cho bản thân và ảnh hưởng đến tư duy, nhận thức. Lúc ấy con người dễ có suy nghĩ mặc định mình vô tội, mình không có lỗi gì. Từ đó làm giảm khả năng đánh giá bản thân và tự kiểm điểm và không thể hiểu rõ chính bản thân mình

+ Hành vi này còn dễ làm cho con người hình thành tính cách yếu đuối, hèn nhát, không dám dũng cảm đối diện sự thật để chịu trách nhiệm và xử lí nó. Từ đó dẫn đến sự ảnh hưởng về nhân cách và tính cách của con người

+ Nếu hành vi ấy lặp đi lặp lại nhiều lần, chúng ta sẽ không nhận thức được việc chúng ta đang làm là đúng hay sai cũng như có xu hướng phạm phải những điều sai trái thêm rất nhiều lần về sau. 

- Bàn luận và giải pháp

+ Đổ lỗi và trốn tránh trách nhiệm là hành vi vi phạm quy tắc đạo đức cộng đồng, chúng ta cần nhận thức đúng đắn về nó để có kế hoạch rèn luyện và thay đổi

+ Nếu có thể từ bỏ thói quen xấu ấy, chúng ta có thể thay đổi bản thân theo hướng tích cực hơn như tích cực chủ động trong mọi vấn đề; có cái nhìn nhận và đánh giá đúng đắn của sự việc về mặt đúng sai để kiểm soát hành vi không làm điều sai trái; trở nên mạnh dạn hơn khi dám nhận lỗi, dám sửa lỗi để không tái phạm; được mọi người đánh giá cao và tin tưởng hơn,...

+ Để làm được điều ấy, chúng ta cần có kế hoạch cụ thể để thay đổi từng bước. Trước tiên phải dám đối diện với khó khăn hoặc dám đối diện với những điều khiến chúng ta sợ hãi có thể cản trở ta thẳng thắn kiểm điểm mình và tự nhận lỗi. Khi chúng ta làm sai, trước tiên chúng ta cần suy xét bản thân để phân tích hành vi của mình đã đúng điểm nào và sai ở đâu, từ đó mới tìm ra nguyên nhân gốc rễ và xử lí vấn đề phạm phải tạo tiền đề để tránh tái phạm. Khi làm bất cứ việc gì, chúng ta cần phân tích rõ và nhìn nhận được khả năng có thể làm được và nên làm thế nào để tránh được sai xót từ đó đạt được kết quả tối ưu nhất.

- Mở rộng vấn đề

+ Bên cạnh việc từ bỏ thói quen trốn tránh trách nhiệm, chúng ta cần biết cách nhìn nhận rõ và phân tích được tính chất sự việc dựa theo điều kiện và hoàn cảnh vấn đề. Bởi lẽ không phải lúc nào tự nhận lỗi về mình cũng là đúng. Phải phân tích, đánh giá khách quan ngọn nguồn vấn đề để tìm ra nguyên nhân chính đáng nhất. Nếu không biết suy xét hoàn cảnh mà lúc nào cũng nhận mình sai dễ dẫn đến những người khách sẽ không nhận thức được lỗi lần của họ và lại có hành vi đổ lỗi cho mình và trốn tránh trách nhiệm. Vậy nên, chúng ta cần suy nghĩ sáng suốt và tỉnh táo để giữ cho bản thân mình không phạm phải thói quen xấu.

c. Kết bài

- Khẳng định lại thói quen đổ lỗi là xấu và đưa ra lời khuyên để mọi người từ bỏ hành vi ấy

- Liên hệ bản thân
 

Trả lời:

Đôi khi chúng ta sẽ thường gặp những tình huống không mong muốn, khi công việc hay cuộc sống cá nhân gặp khó khăn. Thay vì đối diện và tìm cách sửa chữa khắc phục để nó tốt lên, nhiều người có xu hướng đổ lỗi hoặc né tránh trách nhiệm, cho rằng những khó khăn ấy là do hoàn cảnh, người khác hay những yếu tố ngoại cảnh tác động. Thói quen này không chỉ phổ biến ở trẻ em mà cả người trưởng thành cũng thường mắc phải. Thói quen này không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển cá nhân mà còn gây hại cho cả xã hội. Vậy tại sao chúng ta cần từ bỏ thói quen này và làm thế nào để bắt đầu chịu trách nhiệm cho hành động của mình?

Đổ lỗi và né tránh trách nhiệm là cách con người tự bảo vệ mình trước những sai lầm và thất bại. Khi gặp khó khăn hoặc kết quả không như mong đợi, chúng ta thường có xu hướng tìm một nguyên nhân bên ngoài để bào chữa cho bản thân. Tuy nhiên, việc này không chỉ khiến chúng ta mất đi cơ hội học hỏi từ sai lầm mà còn kìm hãm sự phát triển cá nhân. Một người biết nhận trách nhiệm về hành động của mình sẽ có cơ hội nhìn nhận lại vấn đề, rút kinh nghiệm và cải thiện bản thân. Ngược lại, những ai chỉ biết đổ lỗi cho người khác sẽ mãi mắc kẹt trong vòng lặp của thất bại và tự ti.

Hơn nữa, thói quen đổ lỗi còn làm mất đi sự tôn trọng và lòng tin của người khác đối với chúng ta. Trong môi trường làm việc, nếu ta liên tục đổ lỗi cho đồng nghiệp hoặc đối tác mà không nhận trách nhiệm về phần mình, đồng nghiệp sẽ dần mất lòng tin và không còn muốn hợp tác cùng ta. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa cá nhân mà còn làm suy yếu hiệu suất công việc chung. Sự tin tưởng là yếu tố quan trọng để xây dựng mối quan hệ bền vững, và khi mất đi điều này, mọi mối quan hệ đều có nguy cơ bị phá vỡ. Không ai muốn làm việc hoặc duy trì mối quan hệ với một người luôn tìm cách đổ lỗi thay vì nhận trách nhiệm.

Việc từ bỏ thói quen đổ lỗi và né tránh trách nhiệm cũng là một yếu tố quan trọng giúp chúng ta phát triển tính tự giác và bản lĩnh. Khi đối mặt với khó khăn, thay vì tìm cách trốn tránh, chúng ta cần dũng cảm nhận lỗi, tìm giải pháp và hành động để khắc phục. Đây là cơ hội để chúng ta rèn luyện tính kỷ luật, khả năng quản lý thời gian và kỹ năng giải quyết vấn đề. Những phẩm chất này không chỉ giúp chúng ta thành công trong công việc mà còn là nền tảng để xây dựng một cuộc sống tự lập và có ý nghĩa.

Ngày nay, việc từ bỏ thói quen đổ lỗi và né tránh trách nhiệm càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Một xã hội phát triển bền vững cần những công dân có ý thức trách nhiệm, biết tôn trọng và hợp tác với người khác. Nếu mỗi người đều nhận trách nhiệm về hành động của mình, chúng ta sẽ tạo ra một môi trường sống lành mạnh, nơi mà sự trung thực, công bằng và sự tôn trọng lẫn nhau được đề cao. Thay vì đổ lỗi cho người khác hay hoàn cảnh, hãy tập trung vào việc tìm kiếm giải pháp. Khi gặp khó khăn, hãy nghĩ xem mình có thể làm gì để khắc phục tình hình. Sự chủ động này không chỉ giúp bạn giải quyết vấn đề nhanh chóng hơn mà còn giúp bạn phát triển kỹ năng giải quyết vấn đề và tăng cường khả năng sáng tạo.

Qua đó cho ta thấy, thói quen đổ lỗi và né tránh trách nhiệm không chỉ kìm hãm sự phát triển cá nhân mà còn gây ra những hậu quả tiêu cực cho cả xã hội. Chúng ta cần nhận thức rõ về tác hại của thói quen này và quyết tâm từ bỏ nó. Hãy trở thành những người dũng cảm, sẵn sàng đối diện với trách nhiệm, bởi chỉ khi đó, chúng ta mới có thể đạt được những thành tựu thực sự và sống một cuộc đời ý nghĩa và tốt đẹp hơn bao giờ hết.