Lão Hạc và Tràng Giang, hai tác phẩm văn học xuất sắc của hai nhà văn tài năng Nam Cao và Huy Cận, dù thuộc hai thể loại khác nhau, nhưng lại cùng chung một chủ đề: nỗi cô đơn, bế tắc của con người trước cuộc đời.
Lão Hạc, một người nông dân nghèo khổ, hiền lành, chất phác, sống một cuộc đời đầy bi kịch. Sau khi con trai bỏ đi làm phu đồn điền, lão sống một cuộc sống cô đơn, bế tắc. Nỗi đau mất con, cảnh nghèo túng, sự bất lực trước cuộc sống khiến lão Hạc trở nên trầm lặng, cô đơn. Lão phải bán con chó yêu quý, một phần tài sản quý giá của mình, để dành dụm tiền cho con. Cuối cùng, lão chọn cái chết để giữ lại chút tài sản cho con và không làm phiền hàng xóm. Cái chết của lão Hạc là một kết cục bi thương, nhưng cũng là một hành động cao đẹp, thể hiện lòng yêu thương con người, sự cảm thông với số phận bất hạnh của người nông dân.
Tràng Giang, một bài thơ trữ tình lãng mạn, thể hiện nỗi cô đơn, bế tắc của nhà thơ trước dòng sông mênh mông, bất tận. Dòng sông Tràng Giang như một biểu tượng cho sự rộng lớn, vô tận của thời gian và không gian, khiến con người cảm thấy nhỏ bé, cô đơn. Nỗi cô đơn ấy được thể hiện qua những câu thơ đầy tâm trạng: "Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp/ Con thuyền xuôi mái nước song song". Cảnh vật thiên nhiên hùng vĩ, nhưng lại ẩn chứa một nỗi buồn sâu lắng, khiến người đọc cảm nhận được sự cô đơn, bế tắc của nhà thơ.
Cả Lão Hạc và Tràng Giang đều là những tác phẩm giàu tính nhân văn, thể hiện lòng yêu thương con người, sự cảm thông với số phận bất hạnh của con người. Lão Hạc là một bức tranh bi thương về số phận của người nông dân Việt Nam trong xã hội cũ, còn Tràng Giang là một bài thơ trữ tình lãng mạn, thể hiện nỗi cô đơn, bế tắc của con người trước cuộc đời. Hai tác phẩm này đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng người đọc, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn học Việt Nam.