Bài thơ "Bầu trời trên giàn mướp" của Hữu Thỉnh gợi lên những rung động dịu dàng về mùa thu, vẻ đẹp của thiên nhiên và sự gắn bó với quê hương đất nước. Với ngôn ngữ mộc mạc, tinh tế, bài thơ khắc họa những cảm xúc sâu sắc, trầm lắng của tác giả qua những hình ảnh quen thuộc của cuộc sống.

Bài thơ mở đầu bằng những hình ảnh rất đỗi quen thuộc của mùa thu miền quê Việt Nam: sương mỏng, bầu trời, giàn mướp và hoa vàng. Câu thơ "sương mỏng thế ai mà bình tĩnh được" vừa nói lên vẻ đẹp mong manh của mùa thu, vừa gợi chút xao xuyến trong lòng người. Sự biến đổi của thiên nhiên hiện lên thật tự nhiên nhưng cũng đầy mới mẻ. Tác giả cảm nhận mùa thu với tất cả sự nhẹ nhàng, tinh tế, đặc biệt qua hình ảnh giàn mướp, khi hoa vàng bắt đầu rực rỡ trong làn gió thu.

Những câu thơ tiếp theo là cảm nhận của tác giả về sự bình yên và phong phú của cuộc sống qua hình ảnh quả mướp "thủng thẳng xuống bờ ao". Tác giả cảm thấy dường như đất trời đang sinh sôi một cách "dễ dàng", nhưng thực tế đằng sau đó là cả một quá trình khó nhọc, vất vả. Sự trân trọng đó không chỉ dành cho mùa thu mà còn cho tất cả những gì đất mẹ mang lại. Hình ảnh giàn mướp trở thành biểu tượng của sự sinh trưởng, gợi lên một bầu trời xanh biếc và những bông hoa vàng tươi thắm - những điều mà tác giả mong ước trong những năm tháng chiến tranh khắc nghiệt.

Trong những dòng thơ cuối, nhà thơ Hữu Thỉnh chuyển từ không gian mùa thu quê nhà sang những năm tháng chiến tranh, nơi ông không thể có được sự thanh bình và an yên của quê hương. Qua câu thơ “những năm bom nơi con không thể có," tác giả gợi lên nỗi niềm da diết về những năm tháng xa quê, phải đối mặt với hiểm nguy nơi chiến trường. Đó là những lần băng qua bến phà, sống trong rừng sâu, gặp vạt lúa nương để rồi nhớ về gia đình và quê hương mà gửi thư.

Tác giả cũng nhấn mạnh lòng biết ơn và trách nhiệm khi nói rằng "không dám dù một giây sao nhãng" - bởi bầu trời quê hương đã dẫn dắt ông, là động lực để ông vượt qua khó khăn và hy sinh vì Tổ quốc.

Hình ảnh “bầu trời trên giàn mướp” không chỉ đơn thuần là cảnh sắc quê nhà mà còn là biểu tượng của lý tưởng, của sự trong sáng và động lực lớn lao mà tác giả luôn mang theo. Bầu trời ấy, với sắc xanh của mùa thu và vàng rực của hoa mướp, trở thành biểu tượng của khát vọng hòa bình, của tình yêu quê hương và là điều mà tác giả hằng hướng đến.

Bài thơ "Bầu trời trên giàn mướp" của Hữu Thỉnh chứa đựng những tâm tư, tình cảm trong trẻo và sâu sắc của nhà thơ đối với quê hương, đất nước. Với ngôn ngữ nhẹ nhàng, hình ảnh thiên nhiên mộc mạc và cảm xúc chân thành, bài thơ không chỉ ca ngợi vẻ đẹp mùa thu mà còn là lời tri ân sâu sắc của tác giả đối với quê hương và cuộc sống. Qua đó, Hữu Thỉnh cũng gửi gắm những giá trị nhân văn sâu sắc, nhắc nhở mỗi chúng ta luôn trân trọng và yêu thương quê hương.