Tâm trạng nhân vật trữ tình:
* Cô đơn, lẻ loi: Hình ảnh đêm khuya, tiếng trống canh, vầng trăng khuyết... đều góp phần tô đậm nỗi cô đơn, trống trải của người phụ nữ.
* Khát khao hạnh phúc: Dù cuộc sống có nhiều khó khăn, nhân vật vẫn luôn khao khát một tình yêu chân thành, một mái ấm gia đình.
* Phản kháng số phận: Qua những câu thơ, ta cảm nhận được sự bất bình, phẫn uất của tác giả trước số phận bất hạnh, trước những ràng buộc xã hội.
* Sức sống mãnh liệt: Bên cạnh nỗi buồn, bài thơ còn thể hiện một tinh thần yêu đời, khát vọng sống mãnh liệt của người phụ nữ.
Nghệ thuật:
* Ngôn ngữ: Ngôn ngữ bình dân, giàu hình ảnh, giàu cảm xúc, đặc biệt là những câu thơ mang tính khẩu ngữ, thể hiện sự tự nhiên, chân thật.
* Biện pháp tu từ: So sánh, nhân hóa, ẩn dụ... được sử dụng linh hoạt, tạo nên những hình ảnh độc đáo, gây ấn tượng mạnh.
* Thể thơ: Thể thơ Đường luật vừa cổ điển, vừa hiện đại, giúp tác giả diễn tả trọn vẹn tâm trạng nhân vật.
Ý nghĩa:
* Phản ánh thân phận người phụ nữ: Bài thơ là tiếng nói của biết bao người phụ nữ trong xã hội phong kiến, chịu nhiều bất hạnh, oan trái.
* Khẳng định giá trị con người: Dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, con người vẫn luôn khao khát hạnh phúc, khẳng định giá trị bản thân.
* Gửi gắm những tâm tư, tình cảm sâu sắc của tác giả: Qua bài thơ, ta cảm nhận được tài năng và tâm hồn của Hồ Xuân Hương, một nữ sĩ tài hoa, giàu cảm xúc.