PHẦN ĐỌC HIỂU. KHÓC DƯƠNG KHUÊ (Nguyễn Khuyến)

**PHẦN I: PHẦN ĐỌC HIỂU**

**Câu 1 (0.75đ):**
Bài thơ trên được viết theo thể thơ **thất ngôn bát cú Đường luật**. Đặc điểm của thể thơ này gồm:
- Mỗi bài thơ gồm 8 câu, mỗi câu 7 chữ.
- Có quy tắc về đối và vần, câu 1 với câu 2 đối nhau, tương tự với các cặp câu khác.
- Mạch cảm xúc thường được phát triển theo chiều sâu từ khái quát đến cụ thể.

**Câu 2 (0.75đ):**
Tâm trạng của tác giả trước sự ra đi của người bạn Dương Khuê là **buồn bã, thương tiếc và trăn trở**. Ba chi tiết giúp nhận ra tâm trạng này gồm:
1. “Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta”: Cảm giác hoài niệm và đau xót trước sự ra đi của bạn.
2. “Buổi dương cửu cùng nhau hoạn nạn”: Nhắc lại kỷ niệm khó khăn, thể hiện sự gắn bó và nhớ nhung.
3. “Ai chẳng biết chán đời là phải”: Thể hiện suy tư về cuộc sống, sự bi quan và thấm thía về mất mát.

**Câu 3 (1.0đ):**
- Biện pháp tu từ: **Điệp từ** (“không”).
- Tác dụng: Nhấn mạnh sự thiếu thốn trong cuộc sống sau khi mất đi người bạn tri âm, thể hiện nỗi đau khổ, cô đơn của tác giả.

**Câu 4 (0.5đ):**
Trong hai câu thơ, từ **“thôi”** in đậm được tác giả sử dụng với nghĩa là **“chấm dứt”** một mối quan hệ, không còn sự gắn bó, đồng hành giữa người sống và người đã khuất.

**Câu 5 (1.0đ):**
Thông điệp sâu sắc nhất mà em rút ra từ văn bản là **tình bạn là một trong những giá trị quý báu nhất trong cuộc sống**, điều này thể hiện qua nỗi đau, tiếc nuối của tác giả trước sự ra đi của người bạn thân. Tình bạn sống mãi trong kí ức, là nguồn an ủi trong những lúc khó khăn, và khẳng định giá trị của sự gắn kết giữa con người.

---

**PHẦN II: NGHỊ LUẬN XÃ HỘI (2.0đ)**

Để có một tình bạn đẹp, mỗi người cần phải biết quý trọng và trân trọng mối quan hệ của mình. Tình bạn không chỉ là những buổi đi chơi cùng nhau hay những câu chuyện vui vẻ, mà còn là sự thấu hiểu lẫn nhau, sự chia sẻ trong những khoảnh khắc khó khăn. Trước hết, để xây dựng tình bạn bền vững, mỗi người cần có sự chân thành. Chân thành trong việc lắng nghe, chia sẻ và cảm thông sẽ giúp cả hai bên hiểu rõ hơn về nhau. Thứ hai, sự tin tưởng và tôn trọng lẫn nhau là rất quan trọng. Tình bạn cần có sự chia sẻ bí mật, tin tưởng lẫn nhau trong mọi tình huống. Cuối cùng, mỗi người cũng cần phải biết cho đi để nhận lại. Đôi khi, những điều nhỏ bé như một tin nhắn hỏi thăm hay một buổi gặp mặt bất ngờ cũng có thể làm cho tình bạn thêm nồng ấm. Như vậy, với sự chân thành, tin tưởng và tôn trọng, chúng ta có thể xây dựng một tình bạn đẹp, bền vững, và mãi mãi sống trong kỷ niệm, như tác giả Nguyễn Khuyến đã thể hiện trong bài thơ “Khóc Dương Khuê”.

---

**PHẦN III: NGHỊ LUẬN VĂN HỌC (4.0đ)**

Bài thơ “Khóc Dương Khuê” của Nguyễn Khuyến không chỉ đơn thuần là nỗi tiếc thương trước sự ra đi của người bạn mà còn là một tác phẩm mang đậm giá trị nhân văn, thể hiện tâm hồn sâu sắc của tác giả.

Đầu tiên, bài thơ mở đầu bằng sự tiếc nuối và đau đớn của tác giả trước sự ra đi của Dương Khuê. Hai câu thơ đầu tạo nên một không gian trầm lắng, vào giữa núi rừng và cảnh vật thiên nhiên: “Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta”. Những hình ảnh thiên nhiên tương đồng với tâm trạng con người, cho thấy tình cảm sâu nặng và nỗi buồn mất mát dâng trào ngay trong lòng tác giả. Sự kết hợp giữa tình bạn và cảnh vật càng khiến cho nỗi buồn ấy trở nên da diết hơn.

Điểm nhấn trong bài thơ là hình ảnh những kỷ niệm đẹp giữa hai người bạn. Tác giả đã khéo léo đưa vào bài thơ những hình ảnh về thời gian họ cùng nhau trải qua, từ những buổi chén rượu, câu thơ, thú chơi cùng nhau. Câu thơ “Có khi tầng gác cheo leo” gợi lên không gian quen thuộc, gần gũi, và những khoảnh khắc ấy đã trở thành những kỷ niệm không thể quên. Tình bạn giữa Nguyễn Khuyến và Dương Khuê không chỉ đơn thuần là tình bạn bè mà còn là tình yêu thương, sự đồng cảm sâu sắc.

Thêm vào đó, nỗi đau của tác giả trước sự ra đi của người bạn không chỉ là nỗi buồn cá nhân mà còn là tiếng lòng của nhân dân ta trong bối cảnh đất nước đang bị thực dân xâm lược. Cảm nhận sự hoài cổ, rất nhiều giá trị tinh thần được bộc lộ một cách rõ nét qua những câu thơ. Tác giả bày tỏ tâm tư như một lời nhắc nhở về sự quý trọng trong mỗi mối quan hệ, vì có thể, một ngày nào đó, chúng ta cũng sẽ phải đối mặt với sự ra đi của người thân yêu.

Cuối cùng, biện pháp tu từ không chỉ làm tăng thêm sức mạnh cho những cảm xúc mà tác giả khắc họa mà còn thể hiện đặc trưng nghệ thuật của thơ ca đương thời. Với những câu thơ giàu hình ảnh và âm điệu thơ mộng, Nguyễn Khuyến đã thành công trong việc lột tả một cách chân thực và sinh động nỗi lòng của mình. Công thức thơ thất ngôn bát cú đã phát huy hiệu quả tối đa khi có khả năng gói gọn nhiều ý tưởng và cảm xúc trong một thể thơ ngắn gọn, súc tích.

Tóm lại, “Khóc Dương Khuê” không chỉ là một bài thơ hay về tình bạn mà còn phản ánh sâu sắc những triết lý sống và những giá trị nhân văn quý báu. Tác phẩm không chỉ làm nổi bật nỗi trăn trở của nhân dân trước thời cuộc mà còn để lại cho người đọc những suy ngẫm về tình bạn, về mối quan hệ con người trong cuộc sống hiện đại. Chính vì vậy, bài thơ của Nguyễn Khuyến vẫn còn nguyên giá trị cho đến tận ngày nay.