Mùa thu trong thơ Nguyễn Khuyến luôn mang một nỗi buồn man mác như chính nỗi niềm của tác giả về đất nước, về thời cuộc. Những vần thơ của ông thường gợi lên hình ảnh khung cảnh thiên nhiên trầm lắng, với ánh sáng vàng ấm của nắng thu và bóng mây nhẹ trôi. Cái tĩnh lặng ấy không chỉ phản ánh vẻ đẹp của mùa thu mà còn là biểu hiện của sự trăn trở, về một dân tộc đang trải qua những biến động lớn lao. Tâm trạng nghệ sĩ chìm đắm trong nỗi cô đơn, gợi nhớ quá khứ tươi đẹp và nỗi lo lắng cho tương lai. Mỗi chiếc lá rơi hay cơn gió thoảng đều như mang theo tiếng lòng của một người yêu nước đau đáu. Qua những hình ảnh giản dị, Nguyễn Khuyến đã thổi hồn vào mùa thu, mở ra một chiều sâu tâm tư đầy quyến rũ nhưng cũng thật thấm thía. Thơ ông không chỉ là thi ca mà còn là một tiếng nói tâm tư của người trí thức trước vận mệnh đất nước.