Tố Hữu – nhà thơ được tôn vinh là lá cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam, không chỉ là một nhà thơ trữ tình chính luận, mà còn luôn hướng tới những giá trị cộng đồng, niềm vui và khát vọng lớn lao. Trong suốt cuộc đời sáng tác, ông gắn bó từng chặng đường thơ với từng giai đoạn cách mạng của dân tộc.

Bài thơ "Mẹ Tơm" được Tố Hữu viết khi ông trở về thăm lại người mẹ anh hùng sau chín năm xa cách. Qua bài thơ dài, hình ảnh mẹ Tơm hiện lên với những phẩm chất tốt đẹp. Dù giống như bao người phụ nữ Việt Nam khác với dáng vẻ chân yếu tay mềm, nhưng mẹ Tơm lại mang trong mình lòng dũng cảm phi thường. Bà là biểu tượng cho những người mẹ Việt Nam anh hùng. Khi nhà thơ trở về quê hương thăm mẹ, lòng ông ngập tràn niềm vui nhưng lại bàng hoàng khi nhận ra mẹ Tơm không còn nữa. Sự thay đổi nhanh chóng của thời gian khiến ông cảm thấy như mình trở thành một người khách lạ trong chính ngôi nhà của mình. Theo dòng hồi tưởng, hình ảnh mẹ Tơm hiện lên với vẻ đẹp anh hùng, bà là người đã cưu mang, giúp đỡ những cán bộ cách mạng và cả nhà thơ. Mẹ nấu cơm cho các cán bộ Đảng dù biết rằng điều đó có thể khiến bà đối mặt với hiểm nguy:

“Con đã về đây, ơi mẹ Tơm

Hỡi người mẹ khổ đã dành cơm

Cho con, cho Đảng ngày xưa ấy

Không sợ tù gông, chấp súng gươm.”

Niềm vui sướng của tác giả khi nghĩ về người mẹ anh hùng ấy, người đã không sợ những đe dọa và sự ác độc của quân thù. Mẹ Tơm chỉ là một người phụ nữ bình dị nhưng trái tim bà lại được đúc bằng thép, để cho mọi sự tàn ác kia chỉ như gió thoảng bên tai. Mẹ vẫn dành những phần cơm cho các cán bộ Đảng mà không hề sợ súng gươm quân thù.

Không chỉ là một người mẹ dũng cảm, mẹ Tơm còn yêu thương các cán bộ Đảng như con ruột của mình, đồng thời căm thù bọn Tây Nhật:

“Thương người cộng sản, căm Tây – Nhật

Buồng Mẹ – buồng tim – giấu chúng con

Đêm đêm chó sủa… Làng bên động?

Bóng Mẹ ngồi canh lẫn bóng cồn…”

Chính vì tình thương đối với những người cộng sản và lòng căm thù kẻ thù xâm lược mà mẹ Tơm đã giúp đỡ các chiến sĩ. Bà lấy căn buồng của mình để giấu các bộ đội, lấy trái tim để che chở họ. Trái tim mẹ chứa đựng tình thương bao la, vượt qua mọi nỗi sợ hãi. Trong trái tim ấy, sự căm thù quân giặc khiến nỗi sợ súng gươm không có chỗ tồn tại. Dù tuổi đã già, mẹ Tơm vẫn không quản ngại ngồi canh chừng cho các con yên tâm làm việc.

Khi chứng kiến cảnh những người con chiến sĩ của mình bị bắt, mẹ đau xót vô cùng. Hình ảnh máu đỏ pha lẫn với cát lạnh khiến mẹ trông nỗi đau như vọng đến tận trời cao:

“Nhưng một đêm mưa, ướt bãi cồn

Lính về, lính trói cả hai con

Máu con đỏ cát đường thôn lạnh

Bóng mẹ ngồi trông, vọng nước non!”

Trở về với hiện tại, người mẹ ấy đã đi xa. Chỉ còn lại nắm cỏ và nắm đất. Nhà thơ kể lại câu chuyện về người mẹ anh hùng đầy tình yêu thương và che chở. Thời gian đã mang mẹ đi xa, nhưng tình cảm và lòng biết ơn của tác giả dành cho người mẹ anh hùng, người đã hy sinh bản thân cho cách mạng, cho kháng chiến của dân tộc, vẫn luôn còn mãi.