Cấu trúc xã hội:
- Lãnh chúa: Là tầng lớp thống trị, sở hữu đất đai rộng lớn. Họ có quyền lực tuyệt đối trong lãnh địa của mình, bao gồm quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp. Lãnh chúa thường là những người có dòng dõi quý tộc, có quyền lực quân sự và kinh tế.
- Nông nô: Là tầng lớp bị áp bức, không có ruộng đất và tự do. Họ phải lao động cật lực trên đất của lãnh chúa để đổi lấy một phần sản phẩm và sự bảo hộ. Nông nô bị ràng buộc chặt chẽ với ruộng đất và không có quyền tự do di chuyển.
- Tầng lớp thứ ba: Bao gồm các thương nhân, thợ thủ công, giáo sĩ... Đây là những tầng lớp có vai trò quan trọng trong xã hội, nhưng không có quyền lực chính trị như lãnh chúa.
Quan hệ giữa các tầng lớp:
- Quan hệ giữa lãnh chúa và nông nô: Đây là mối quan hệ trung tâm của xã hội phong kiến. Lãnh chúa bóc lột nông nô bằng nhiều hình thức như: địa tô (phần sản phẩm nông nghiệp), lao dịch (lao động không công), và các loại thuế khác. Nông nô phải phục tùng lãnh chúa về mọi mặt.
- Quan hệ giữa các lãnh chúa: Các lãnh chúa thường liên kết với nhau bằng các mối quan hệ hôn nhân, quân sự và phong kiến. Họ thường xuyên xảy ra xung đột để tranh giành quyền lực và lãnh thổ.
- Quan hệ giữa lãnh chúa và tầng lớp thứ ba: Tầng lớp thứ ba phải nộp thuế cho lãnh chúa và tuân thủ các quy định của họ. Tuy nhiên, họ cũng có một số quyền lợi nhất định và đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp hàng hóa và dịch vụ cho xã hội.
Đặc điểm của quan hệ xã hội phong kiến:
- Tính ổn định: Quan hệ xã hội phong kiến tồn tại trong một thời gian dài và có tính ổn định cao.
- Tính đóng kín: Mỗi lãnh địa là một đơn vị kinh tế và xã hội độc lập, ít có sự giao lưu với bên ngoài.
- Tính bất bình đẳng: Quan hệ xã hội phong kiến dựa trên sự bất bình đẳng giữa các tầng lớp. Lãnh chúa có quyền lực tuyệt đối, trong khi nông nô bị áp bức và bóc lột.
Nguyên nhân hình thành và phát triển của chế độ phong kiến:
- Sự sụp đổ của chế độ chiếm hữu nô lệ ở Tây Âu: Sự suy yếu của đế quốc La Mã và các cuộc xâm lược của người man rợ đã dẫn đến sự sụp đổ của chế độ chiếm hữu nô lệ.
- Sự hình thành các lãnh địa phong kiến: Các tướng lĩnh quân sự và quý tộc chiếm đoạt ruộng đất, xây dựng các lâu đài và trở thành lãnh chúa.
- Sự phát triển của nền kinh tế tự cung tự cấp: Nông nghiệp là ngành kinh tế chính, sản xuất chủ yếu để phục vụ nhu cầu tiêu dùng của lãnh chúa và nông nô.