Đề 1: Đọc văn bản dưới đây và trả lời các câu hỏi:
Vì sao bầu trời lúc bình minh và hoàng hôn thường có màu sắc đẹp?
Bình minh và hoàng hôn thường là hai thời điểm bầu trời có màu sắc đẹp nhất trong ngày. Vì sao lại như vậy? Nói ngắn gọn, vẻ đẹp kì diệu ấy có được là nhờ ánh sáng và ánh sáng lại có màu. Dù bạn tin hay không thì sự thật là ánh sáng xung quanh bạn chính là sự kết hợp của tất cả màu sắc trên thế giới này.
Nếu ánh sáng xung quanh ta có màu thì vì sao chúng ta chỉ nhìn thấy một số màu trên bầu trời vào những thời điểm nhất định chứ không phải tất cả các màu? Và vì sao màu sắc bầu trời lúc bình minh, hoàng hôn lại thường có vẻ đẹp huyền diệu, mê hoặc đến như vậy? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp những thắc mắc ấy. Trước tiên, chúng ta cần biết ngày chuyển sang đêm như thế nào.
(Nguồn: Tấn Đạt, https://thanhnien.vn, ngày 20/4/2022)
Trái Đất di chuyển trong không gian
Hành tinh của chúng ta di chuyển trong không gian cùng với bảy hành tinh khác ở gần. Tất cả các hành tinh này vừa tự xoay quanh mình vừa xoay quanh Mặt Trời. Nếu Mặt Trời lặn hay hoàng hỗn ở đâu thì nơi đó đang khuất dần khỏi ánh sáng Mặt Trời và quay lưng lại với Mặt Trời. Còn nếu Mặt Trời mọc hay bình minh ở đâu thì nơi đó lại chuyển sang hướng mặt về phía Mặt Trời. Đêm khuya là khi chúng ta hoàn toàn quay lưng lại Mặt Trời. Còn ban ngày là khi chúng ta đối diện trực tiếp với Mặt Trời và các chùm tia Mặt Trời chiếu (cực nhanh) thẳng vào chúng ta.
Mặc dù chúng ta quan sát bằng mắt thường không thể phân biệt được, nhưng các chùm tia sáng từ Mặt Trời đến Trái Đất có kích thước khác nhau. Các nhà khoa học đo kích thước các chùm tia này bằng “bước sóng”. Mỗi bước sóng ánh sáng có một màu sắc riêng của nó.
Trái Đất được bao bọc bởi khí quyển của mình
Như vậy, chúng ta đã biết vì sao bầu trời lại sáng vào ban ngày và tối vào ban đêm, các chùm tia sáng Mặt Trời có kích thước khác nhau hay có bước sóng khác nhau.
Tuy nhiên, làm sao mà chúng ta nhìn thấy những màu sắc rực rỡ vào lúc bình minh và hoàng hôn? Đó là nhờ một “tầm chăn” không khí rất quan trọng luôn bao bọc lấy Trái Đất, tấm chăn đó chính là khí quyển. Khi quyền của Trái Đất được tạo nên bởi rất nhiều vật thể bé li ti gọi là các phân tử. Trên thực tế, tất cả mọi vật đều có cấu tạo từ các phân tử, kể cả cơ thể chúng ta. Một phân tử nhỏ hơn rất nhiều so với một hạt cát. Phân từ nhỏ đến nỗi chủng ta không thể nhìn bằng mắt thường mà phải nhờ đến kính hiển vi mới có thể quan sát dược, còn mắt thường chỉ nhìn thấy những vật được tạo thành từ các phân tử.
Khí quyển “chơi đùa" với ánh sáng
Khi các chùm sáng Mặt Trời đến Trái Đất, chúng gặp các phân tử trong khí quyển của Trái Đất. Các phân từ này bắt đầu kết hợp với ánh sáng, đấy ánh sáng qua lại giữa các phân tử. Hiện tượng này gọi là “phân tán ảnh sáng”. Ánh sáng có bước sóng càng dài thì nó cảng phân tán được lâu giữa các phân tử trong khí quyển của Trái Đất trước khi nó yếu đi và quay trở lại không gian. Ánh sáng xanh dương có bước sóng ngắn hơn ảnh sáng đỏ hoặc ánh sáng hồng. Điều đó có nghĩa là ánh sáng xanh dương chỉ có thể va đập giữa các phân tử trong một khoảng cách ngắn hơn ánh sáng hồng hoặc đỏ. Nơi nào đang đối diện trực tiếp với Mặt Trời (vào ban ngày) thì nơi đó ánh sáng sẽ đi qua lớp khí quyền ít hơn, mông hơn. Vì vậy, ánh sáng xanh dương có thể dễ dàng lọt qua phía bên kia, nhở đó mà chúng ta có được bầu trời màu xanh.
Màu sắc lúc bình minh và hoàng hôn
Chúng ta biết rằng Trái Đất tự xoay quanh mình. Hoàng hôn ở nơi nào thì nơi đó đang quay mặt dần khởi Mặt Trời và không đối diện trực tiếp với Mặt Trời nữa. Điều này có nghĩa là ánh sáng Mặt Trời phải đi qua một lát cắt khi quyển dày hơn để chiếu đến nơi đó. Hiện tượng này cũng xảy ra vào lúc bình minh khi nơi đó hướng dần về phía Mặt Trời.
Để đi qua quãng đường dài hơn đó của khí quyển, ánh sáng xanh dương “mệt mỏi” và không thể trụ vững được nữa, do đó hầu hết ánh sáng xanh này quay trở lại vũ trụ. Tuy nhiên, ánh sáng đỏ, cam và vàng lại có bước sóng dài hơn, nghĩa là chúng có thể phân tán lâu hơn và đi qua lớp khí quyển dày hơn để đến được với mắt người quan sát trên bề mặt Trái Đất. Chính vì thế, chúng ta thường nhìn thấy bầu trời lúc bình minh và hoàng hôn có màu sắc rực rỡ, đẹp mắt.
Đặc biệt, vào những lúc không khí khô, các phân tử khói, bụi trong không khí dày đặc hơn khiến cho ánh sáng bị tán xạ nhiều hơn. Lúc đó, bình minh và hoàng hôn có màu sắc đỏ rất huyền diệu và kì bí. (Theo Phạm Hường, Bảo Tuấn, https: //dantri.com.vn/khoa-hoc-cong-nghe/vi-sao-bau-troi-luc-binh-minh-va- hoang-hon-thuong-co-mau-sac-dep-20210118154633532.htm; https: //tienphong vn/vi-sao-binh-minh-va-hoang-
hon-co-mau-do-post1046434.tpo)
o
1. Văn bản trên viết ra nhằm mục đích gì? Những đặc điểm nào của văn bản giúp em nhận ra mục đích ấy? 2. Xác định (những) thông tin cơ bản của đoạn sau: “Trái Đất di chuyển .... màu sắc riêng của nó.” Thông tin cơ bản đã được thể hiện bằng những chi tiết nào? Xác định vai trò của những chi tiết ấy trong đoạn văn?
3. Đặc điểm của cách sử dụng ngôn ngữ trong văn bản có cho thấy đây là văn bản thông tin giải thích một hiện tượng tự nhiên không? Vì sao?
4. Xác định cách trình bày thông tin của đoạn trích sau và cho biết tác dụng của cách trình bày ấy: “Hành tinh của chúng ta di chuyển trong không gian cùng với bảy hành tinh khác ở gần ... Còn ban ngày là khi chúng ta đối diện trực tiếp với Mặt Trời và các chùm tia Mặt Trời chiếu (cực nhanh) thẳng vào chúng ta.”
5. Văn bản đã sử dụng (những) loại phương tiện phi ngôn ngữ nào? Hiệu quả biểu đạt của chúng là gì?
6. Xác định kiểu đoạn văn và tìm câu chủ đề của đoạn văn in đậm phía trên?
7. Việc hiểu biết về những thông tin trên đem đến cho em cảm nhận gì về thế giới tự nhiên? Từ đó, em
Có suy nghĩ
quan niệm cho rằng con người có thể chế ngự, kiểm soát và khai thác thiên nhiên để phục vụ cho cuộc sống
gì vè của mình?
Bằng cách nhấp vào Đăng nhập, bạn đồng ý Chính sách bảo mật và Điều khoản sử dụng của chúng tôi. Nếu đây không phải máy tính của bạn, để đảm bảo an toàn, hãy sử dụng Cửa sổ riêng tư (Tab ẩn danh) để đăng nhập (New Private Window / New Incognito Window).
Mục đích: Văn bản nhằm giải thích vì sao bầu trời lúc bình minh và hoàng hôn thường có màu sắc đẹp.
Đặc điểm:
Câu hỏi mở đầu: Đặt vấn đề cần giải thích.
Giải thích từng bước: Từ việc Trái Đất di chuyển, khí quyển, tán xạ ánh sáng đến màu sắc bình minh/hoàng hôn.
Ngôn ngữ khoa học phổ thông: Sử dụng thuật ngữ khoa học nhưng giải thích dễ hiểu.
Hình ảnh minh họa: (Nếu có) giúp người đọc hình dung dễ hơn.
Ví von: So sánh khí quyển với "tấm chăn" giúp dễ hình dung.
Thông tin cơ bản: Trái Đất và các hành tinh khác quay quanh Mặt Trời, đồng thời tự quay quanh trục của mình. Các chùm tia sáng Mặt Trời có kích thước (bước sóng) khác nhau, mỗi bước sóng tương ứng với một màu.
Chi tiết:
Trái Đất di chuyển cùng 7 hành tinh khác, vừa tự quay vừa quay quanh Mặt Trời. (Giải thích chu kỳ ngày đêm)
Mặt Trời mọc/lặn là do Trái Đất quay, hướng về/quay lưng lại với Mặt Trời.
Các chùm tia sáng có kích thước (bước sóng) khác nhau, mỗi bước sóng có màu riêng.
Vai trò: Các chi tiết này làm nền tảng để giải thích hiện tượng màu sắc bầu trời, chỉ ra nguồn gốc của ánh sáng và màu sắc.
Có. Văn bản sử dụng ngôn ngữ chính xác, khách quan, rõ ràng, giải thích hiện tượng dựa trên các kiến thức khoa học. Việc sử dụng ví von "tấm chăn" là để đơn giản hóa khái niệm, giúp người đọc đại chúng dễ hiểu hơn.
Cách trình bày: Đoạn văn sử dụng cách trình bày diễn dịch. Câu đầu tiên là câu chủ đề, giới thiệu về sự di chuyển của Trái Đất. Các câu sau triển khai, giải thích chi tiết về hiện tượng này và ảnh hưởng của nó đến ngày và đêm.
Tác dụng: Giúp người đọc nắm được ý chính ngay từ đầu, sau đó dễ dàng theo dõi các chi tiết giải thích cụ thể.
Văn bản sử dụng phương tiện phi ngôn ngữ là hình ảnh minh hoạ. (Do đề bài chỉ cung cấp văn bản nên không thể nhận định cụ thể về hình ảnh. Tuy nhiên, đề cập đến "hình ảnh minh họa" để trả lời đầy đủ). Hiệu quả là giúp người đọc dễ hình dung các khái niệm khoa học trừu tượng.
Kiểu đoạn văn: Diễn dịch.
Câu chủ đề: Bình minh và hoàng hôn thường là hai thời điểm bầu trời có màu sắc đẹp nhất trong ngày.
Cảm nhận: Thế giới tự nhiên vận hành theo những quy luật khoa học chặt chẽ và kỳ diệu. Hiểu biết về những quy luật này giúp chúng ta hiểu hơn về vẻ đẹp và sự vận động của tự nhiên.
Suy nghĩ về quan niệm con người chế ngự thiên nhiên: Con người cần sử dụng kiến thức khoa học để khai thác tài nguyên thiên nhiên một cách bền vững, bảo vệ môi trường và tôn trọng sự cân bằng của tự nhiên. Không nên vì lợi ích trước mắt mà phá hủy môi trường, gây ra những hậu quả khó lường. Thiên nhiên không phải là thứ để con người tùy ý "chế ngự", mà là một hệ thống phức tạp mà chúng ta cần tìm hiểu, tôn trọng và chung sống hòa bình.
Hôm nay bạn thế nào? Hãy nhấp vào một lựa chọn, nếu may mắn bạn sẽ được tặng 50.000 xu từ Lazi
Vui | Buồn | Bình thường |