Hoa văn trên vải của đồng bào dân tộc thiểu số ở Việt Nam được cách điệu từ thiên nhiên và đời sống hàng ngày, phản ánh đậm nét văn hóa và thế giới quan của từng tộc người. Các họa tiết này thường được lấy cảm hứng từ các yếu tố như cây cỏ, hoa lá, động vật, sông núi và cả những hình ảnh trong cuộc sống sinh hoạt như nhà cửa, công cụ lao động, lễ hội. Ngoài ra, nhiều hoa văn còn tượng trưng cho những câu chuyện, truyền thuyết hoặc quan niệm tâm linh của cộng đồng.

Về đường nét và hình dáng, hoa văn thường là các dạng hình học đơn giản như hình vuông, tam giác, hình thoi, đường chéo hay các đường lượn sóng, xoắn ốc, tạo thành các mô típ đối xứng và lặp lại. Các đường nét được thêu dệt kỹ càng, tạo ra sự hài hòa và cân đối.

Về màu sắc, vải của các dân tộc thiểu số thường mang các gam màu đậm, có sự tương phản cao như đỏ, đen, trắng, vàng, và xanh dương. Mỗi tộc người lại có những quy tắc phối màu riêng, tạo nên sự đặc trưng trong từng loại trang phục. Màu sắc trên vải không chỉ mang tính thẩm mỹ mà còn mang ý nghĩa biểu tượng, ví dụ màu đỏ có thể tượng trưng cho sức mạnh, màu đen cho sự vững bền, và màu trắng cho sự thuần khiết.