Việc các bên Quốc – Cộng hợp tác với Trung Quốc trong lịch sử Việt Nam là một vấn đề phức tạp, liên quan đến nhiều yếu tố chính trị, chiến lược và hoàn cảnh cụ thể. Dưới đây là một số lý do chính khiến việc hợp tác này xảy ra:

• Đối đầu với đế quốc phương Tây: Trong thế kỷ 20, cả Trung Quốc và Việt Nam đều đang đối mặt với sự xâm lược của các đế quốc phương Tây, đặc biệt là Pháp, Mỹ, Nhật Bản. Với hoàn cảnh đó, cả Đảng Cộng sản Việt Nam (được lãnh đạo bởi Hồ Chí Minh) và các nhóm Quốc gia (như Việt Nam Quốc Dân Đảng, các nhóm quân đội và chính trị gia khác) đều có thể nhìn thấy lợi ích trong việc hợp tác với Trung Quốc để chống lại kẻ thù chung.

• Chống lại thực dân Pháp: Vào những năm 1940-1950, Việt Nam và Trung Quốc đều bị ảnh hưởng bởi sự thống trị của các đế quốc phương Tây. Trung Quốc, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, đang có chiến tranh với Nhật Bản và đế quốc phương Tây. Trong khi đó, Việt Nam cũng đang chiến đấu để giành lại độc lập từ tay thực dân Pháp.

• Đối với Đảng Cộng sản: Đảng Cộng sản Việt Nam, dưới sự lãnh đạo của Hồ Chí Minh, đã nhận được sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Trung Quốc, đặc biệt là trong giai đoạn sau khi Trung Quốc giành được chính quyền vào năm 1949. Trung Quốc không chỉ cung cấp viện trợ quân sự mà còn giúp đào tạo, huấn luyện cho lực lượng cách mạng Việt Nam. Điều này giúp Đảng Cộng sản Việt Nam củng cố sức mạnh và đẩy mạnh cuộc kháng chiến chống Pháp.

• Đối với các lực lượng Quốc gia: Một số nhóm quốc gia ở miền Nam (như Việt Nam Quốc Dân Đảng) cũng có sự liên kết nhất định với Trung Quốc, mặc dù quan hệ này không ổn định và thường xuyên thay đổi theo lợi ích của mỗi bên. Trong những năm đầu của thế kỷ 20, khi Trung Quốc còn trong giai đoạn chiến tranh dân tộc và nội chiến, nhiều nhóm quốc gia ở Việt Nam mong muốn nhận được sự giúp đỡ của Trung Quốc để chống lại thực dân Pháp hoặc để duy trì sự độc lập của Việt Nam.

• Chiến tranh Lạnh: Khi Chiến tranh Lạnh bùng nổ, thế giới chia thành hai khối đối đầu: khối Xô Viết (Liên Xô và các đồng minh cộng sản) và khối phương Tây (do Mỹ đứng đầu). Việt Nam Cộng hòa (phía Quốc gia) nhận sự hỗ trợ lớn từ Mỹ và các nước đồng minh trong khi Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (phía Cộng sản) nhận viện trợ từ Liên Xô và Trung Quốc.

• Quan hệ Trung – Việt: Mối quan hệ giữa Đảng Cộng sản Việt Nam và Trung Quốc không phải lúc nào cũng ổn định. Sau khi Trung Quốc cách mạng thành công, Đảng Cộng sản Việt Nam tìm kiếm sự giúp đỡ từ Trung Quốc, nhưng đồng thời cũng có những vấn đề tranh chấp, nhất là về biên giới, và về ảnh hưởng khu vực. Tuy nhiên, vào những thời điểm quan trọng, khi cả hai cần hỗ trợ lẫn nhau trong các cuộc chiến tranh, họ vẫn duy trì quan hệ hợp tác chặt chẽ.

• Mặc dù trong một số giai đoạn, các lực lượng Quốc gia và Cộng sản ở Việt Nam có thể có những mục tiêu chung như chống thực dân, nhưng họ lại có những chiến lược và mục tiêu chính trị khác nhau. Sau khi kháng chiến chống Pháp kết thúc, Quốc và Cộng chia rẽ mạnh mẽ trong việc giành quyền kiểm soát đất nước. Tuy nhiên, trong một số giai đoạn, các nhóm quốc gia cũng tìm cách liên kết với các lực lượng ngoài khu vực, bao gồm Trung Quốc, để củng cố vị thế và tìm kiếm sự ủng hộ quốc tế.

Việc hợp tác giữa các lực lượng Quốc – Cộng với Trung Quốc trong lịch sử Việt Nam không phải là một sự kiện đơn giản mà là kết quả của nhiều yếu tố liên quan đến quyền lợi chiến lược, sự cân nhắc về đối thủ và bối cảnh quốc tế thay đổi. Mặc dù trong suốt lịch sử, quan hệ này có nhiều lúc căng thẳng và mâu thuẫn, nhưng trong những thời điểm nhất định, việc hợp tác với Trung Quốc là cần thiết để đạt được mục tiêu chung của các bên trong cuộc đấu tranh chống đế quốc.