Câu 1: Bài thơ được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú (mỗi câu 8 chữ, có thể chia thành 4 câu lục bát) và viết về đề tài giáo dục, nhân đạo, qua đó thể hiện tình thương yêu, dạy dỗ của người cha đối với con về cách sống nhân văn, biết yêu thương và giúp đỡ những người kém may mắn trong xã hội.
Câu 2:
Nhân vật trữ tình trong bài thơ là người cha – người trực tiếp truyền dạy những bài học sống cho con.
Đối tượng trữ tình là con – người nhận bài học, những lời căn dặn từ cha.
Các dòng thơ chủ yếu gieo vần "a" ở cuối mỗi câu (vần bằng).
Câu 3: Các dòng thơ chủ yếu gieo vần "a" (chữ cuối của câu thơ).
Câu 4:
Nghĩa của từ "trời đày" trong câu "Tội trời đày ở nhân gian" là sự bất hạnh, khổ đau mà người hành khất phải chịu đựng do số phận, có thể là do nghèo khó hay hoàn cảnh không may mắn.
Câu 5:
Người cha dặn con "Con không bao giờ được hỏi Quê hương họ ở nơi nào" vì tình trạng của người hành khất là bi đát và vô định, họ không có quê hương hay nơi để trở về, vì vậy việc hỏi về quê hương sẽ khiến người hành khất thêm xót xa.
Câu 6:
Cảm hứng chủ đạo của tác giả trong bài thơ là tình yêu thương, lòng nhân đạo và sự giáo dục về đạo đức sống, khuyên con phải đối xử tốt với những người nghèo khổ, không cười giễu hay khinh thường họ.
Câu 7:
Tác giả dặn con "Con chó nhà mình rất hư / Cứ thấy ăn mày là cần / Con phải răn dạy nó đi / Nếu không thì con đem bán" để nhắc nhở con về thái độ của cả gia đình đối với người hành khất, không chỉ là con người mà cả vật nuôi cũng cần có lòng nhân ái và không thể hành xử tàn nhẫn. Lời dặn dò này có ý thức giáo dục về việc sống có đạo đức, không phân biệt, đối xử tốt với tất cả mọi người.
Câu 8:
Khổ thơ cuối thể hiện một quan điểm sống rất nhân văn và lạc quan: cho dù hoàn cảnh hiện tại có khó khăn, cuộc sống vẫn có thể xoay chuyển nhờ vào lòng tốt và những hành động nghĩa cử nhỏ bé của mỗi người. Tác giả mong muốn dạy con hiểu rằng lòng tốt có thể tạo ra những điều kỳ diệu trong tương lai.
Câu 9:
Người hành khất trong bài thơ được phác họa không phải chỉ đơn thuần là người nghèo khổ mà còn là những con người bất hạnh, không nơi nương tựa, không được xã hội đối xử công bằng.
Họ lâm vào tình trạng đó vì nghèo khó, không có cơ hội sống tốt hơn trong xã hội.
Từ ngữ thể hiện cảm xúc, thái độ của tác giả: "Tội trời đày", "hảm ủa tàn" thể hiện sự xót thương, thông cảm của tác giả đối với những con người kém may mắn này.
Câu 10:
Từ đồng nghĩa với "hành khất" là "ăn mày".
Trong văn cảnh này, từ "hành khất" tạo ra sắc thái ý nghĩa về sự thiếu thốn, khổ sở, sống nhờ vào lòng thương hại của người khác. Từ này cũng gợi lên sự bi thương và đáng thương cho những người hành khất trong xã hội.
Câu 11:
"Cười giễu" là việc cười nhạo, làm nhục, chế giễu người khác.
Tác giả dặn con không được "cười giễu" người hành khất vì họ đang trong tình cảnh khổ sở, cần sự cảm thông và giúp đỡ, không phải sự chê bai hay làm tổn thương thêm.
Câu 12:
Tình cảm và thái độ của tác giả dành cho con là sự quan tâm, dạy bảo chu đáo, muốn con hiểu và sống có đạo đức.
Đối với người hành khất, tác giả thể hiện sự xót thương, đồng cảm và mong con không cười nhạo hay phân biệt đối xử với họ.
Câu 13:
Tác giả dặn dò thêm về con chó vì một gia đình có thể dạy dỗ không chỉ con cái mà còn cả vật nuôi trong nhà để chúng cũng biết sống có lòng nhân ái. Lời dặn dò này cũng nhấn mạnh sự toàn diện trong giáo dục đạo đức trong gia đình.
Câu 14:
Tác giả nhìn nhận cuộc đời với quan điểm sống nhân ái, đề cao lòng tốt và sự giúp đỡ giữa người với người.
Khổ thơ cuối thể hiện điều này rất rõ: dù hoàn cảnh khắc nghiệt, lòng tốt vẫn có thể thay đổi được cuộc sống. Tác giả muốn con hiểu rằng hành động nhỏ bé có thể mang lại những kết quả lớn lao trong tương lai.
Câu 15:
Những câu thơ thể hiện sự dặn dò nhẹ nhàng nhưng nghiêm khắc là: "Con không bao giờ được hỏi Quê hương họ ở nơi nào", "Con chó nhà mình rất hư".
Đấng sinh thành mong muốn con hiểu và thực hành những bài học đạo đức, sống nhân văn, biết yêu thương và giúp đỡ người khác.
Câu 16:
Đoạn văn cảm nhận về bài thơ:
Bài thơ "Đặn con" của Trần Nhuận Minh là một bài học về lòng nhân ái và sự giáo dục đạo đức. Qua lời dặn dò của người cha, tác giả gửi gắm thông điệp về sự cảm thông và tôn trọng đối với những người nghèo khổ, không may mắn trong xã hội. Đọc bài thơ, em cảm nhận được tình thương yêu sâu sắc của người cha dành cho con, cùng với một thái độ sống vô cùng nhân ái và lạc quan. Lời dặn dò của cha không chỉ dạy con về cách đối xử với người khác, mà còn hướng con đến những giá trị nhân văn bền vững.