Bài thơ "Về hay ở" của nhà thơ Nguyễn Khuyến là một tác phẩm đặc sắc, thể hiện tâm tư của một người trí thức nho học trong bối cảnh xã hội phong kiến cuối thế kỷ 19. Qua bài thơ, tác giả mang đến nhiều cảm xúc sâu sắc, gợi phải suy nghĩ về tình yêu quê hương, nỗi niềm gắn bó của con người với nơi mình sinh sống.

Trước hết, bài thơ thể hiện sự phân vân, trăn trở của nhân vật trữ tình. Người đọc cảm nhận được những mâu thuẫn nội tâm của tác giả khi đứng trước lựa chọn giữa hai con đường "về" hoặc "ở". Từ ngữ giản dị nhưng giàu hình ảnh, khiến người đọc dễ dàng hình dung được khung cảnh thiên nhiên và đời sống. Cảm giác thả hồn vào trời đất, hòa mình vào cảnh sắc quê hương thể hiện tình yêu quê mãnh liệt.

Ngoài ra, bài thơ còn bộc lộ nỗi cô đơn, khát khao tìm lại những kỷ niệm, cảm xúc của một thời đã qua. Nguyễn Khuyến khéo léo lồng ghép giữa những hình ảnh của thiên nhiên và tâm tư con người, tạo nên một nét đẹp trữ tình đầy chất thơ. Hình ảnh "sông nước" và "cảnh vật" trở thành biểu tượng cho những gì gắn bó với ký ức, cho thấy sự gắn kết giữa con người với môi trường xung quanh.

Cuối cùng, bài thơ “Về hay ở” không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là tiếng lòng của một tâm hồn nhạy cảm trước cảnh đời. Qua đó, Nguyễn Khuyến phản ánh những trăn trở của mình về cuộc sống, về thời cuộc, về mâu thuẫn giữa lý tưởng và thực tế. Tác phẩm để lại cho người đọc những cảm xúc sâu lắng và những suy tư về nhân sinh, tình yêu quê hương, đất nước.

Bài thơ "Về hay ở" chính là một minh chứng cho tài năng và tâm hồn của Nguyễn Khuyến, một nhà thơ yêu nước yêu quê hương, luôn đau đáu với những vấn đề của cuộc đời và con người.