Câu 1: Xác định thể thơ được sử dụng trong văn bản trên.
Bài thơ được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật.
Giải thích: Đây là thể thơ có cấu trúc 8 câu, mỗi câu 7 chữ, với các quy tắc về niêm luật và đối ngẫu đặc trưng.
Câu 2: Chủ thể trữ tình trong bài thơ xuất hiện qua từ nào?
Chủ thể trữ tình xuất hiện qua từ "ông" trong câu:
"Đi đâu cũng thấy người ta nói,
Ông đáp, cúi đầu, hai giọt nước."
Giải thích: Từ “ông” ở đây có thể ám chỉ chính tác giả hoặc một nhân vật cụ thể đang trực tiếp chứng kiến, cảm nhận thảm cảnh lụt lội.
Câu 3: Xác định các hình ảnh, chi tiết mà nhà thơ dùng để miêu tả cảnh nước lụt và phân tích hiệu quả của việc sử dụng những hình ảnh, chi tiết ấy trong việc thể hiện chủ đề bài thơ.
Các hình ảnh, chi tiết:
“Quai Mễ Thanh Liêm đã lở rồi”: Mô tả cảnh con đê bị vỡ, báo hiệu lũ lụt nghiêm trọng.
“Tiếng sáo vo ve chiều nước vọng”: Miêu tả âm thanh buồn bã, không gian ngập trong cảnh lũ.
“Chiếc thuyền len lỏi bóng trăng trôi”: Gợi hình ảnh con thuyền nhỏ bé, trôi nổi giữa dòng nước lũ, thể hiện sự bất lực của con người.
Hiệu quả:
Các hình ảnh mang tính hiện thực, giàu chất thơ nhưng lại đầy bi thương. Chúng làm nổi bật thảm cảnh nước lụt và những khó khăn, mất mát mà người dân phải đối mặt, từ đó nhấn mạnh chủ đề về thiên tai và số phận con người nhỏ bé trước thiên nhiên.
Câu 4: Nêu nội dung của hai câu thơ sau:
"Gạo dăm ba bát cơ còn kém,
Thuế một vài nguyên dáng vẫn đòi."
Nội dung: Hai câu thơ phản ánh sự bất công trong xã hội phong kiến. Dù người dân đã lâm vào cảnh đói kém, mất mùa vì lụt lội, chính quyền vẫn không ngừng ép buộc họ đóng thuế. Điều này nhấn mạnh sự khốn khổ của người nông dân và thái độ phê phán sâu sắc của tác giả.
Câu 5: Nhận xét về từ ngữ và hình ảnh trong bài thơ.
Từ ngữ: Sử dụng các từ ngữ giản dị, mộc mạc, gần gũi với đời sống nông dân.
Hình ảnh:
Miêu tả cảnh thiên nhiên và đời sống sinh hoạt chân thực, sống động.
Kết hợp các hình ảnh thiên nhiên ("bóng trăng trôi") với hiện thực xã hội khắc nghiệt, tạo sự đối lập giữa cái đẹp của thơ ca và nỗi đau đời thực.
Nhận xét chung: Tác giả đã dùng từ ngữ và hình ảnh giàu cảm xúc, vừa mang tính hiện thực vừa thấm đượm tinh thần nhân đạo. Điều này giúp bài thơ không chỉ phản ánh thảm họa thiên tai mà còn là lời tố cáo xã hội phong kiến thối nát.