Các đặc điểm của công thức ngôn từ trong thơ ca dân gian:
Tính ổn định và lặp lại: Công thức ngôn từ thường được lặp đi lặp lại trong nhiều tác phẩm khác nhau, qua các thế hệ người kể, người nghe. Đây là những cụm từ, hình ảnh mang tính biểu tượng cao và dễ nhớ.
Cấu trúc cố định: Các công thức này thường có một cấu trúc ngữ pháp nhất định, có thể là các cụm từ, câu thơ hoặc các đoạn văn được sử dụng trong nhiều hoàn cảnh khác nhau. Ví dụ: “Mặt trời mọc”, “Nước non ngàn dặm”, “Ngày qua ngày lại”, “Chim bay về tổ”.
Tính biểu cảm cao: Công thức ngôn từ có khả năng truyền tải một cảm xúc mạnh mẽ, dễ gây ấn tượng sâu sắc trong tâm trí người đọc hoặc người nghe.
Chức năng tạo âm hưởng, nhịp điệu: Trong thơ ca dân gian, công thức ngôn từ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra âm hưởng, nhịp điệu, giúp bài thơ có sự hài hòa và dễ đọc, dễ thuộc. Chúng thường được sử dụng trong những câu thơ hoặc câu văn có tính nhạc, tạo nên sự dễ nhớ, dễ truyền miệng.
Ví dụ về công thức ngôn từ trong thơ ca dân gian:
“Thơm như hoa nhài”, "Đẹp như hoa đào": Những hình ảnh này thể hiện sự so sánh để làm nổi bật vẻ đẹp của một thứ gì đó, thường gặp trong những câu thơ tả người, tả cảnh.
“Trời xanh ngọc bích”: Đây là một cách miêu tả phổ biến về bầu trời trong những tác phẩm dân gian.
"Đêm qua gió mưa bão giông": Câu nói có nhịp điệu đặc trưng, được lặp lại nhiều trong những bài thơ ca ngợi hoặc miêu tả thiên nhiên.
Tầm quan trọng của công thức ngôn từ trong thơ ca dân gian:
Bảo tồn giá trị văn hóa: Công thức ngôn từ là một phần của kho tàng văn hóa dân gian, được truyền lại qua các thế hệ. Chúng giúp bảo tồn những giá trị truyền thống, tư tưởng, hình ảnh văn hóa của dân tộc.
Giúp hình thành phong cách và đặc trưng thể loại: Mỗi thể loại văn học dân gian, như dân ca, truyện cổ tích, sử thi, đều có những công thức ngôn từ riêng biệt, góp phần tạo nên sự khác biệt và độc đáo trong mỗi thể loại.
Dễ tiếp cận và lan tỏa: Vì tính lặp lại và dễ nhớ, công thức ngôn từ dễ dàng được tiếp nhận và truyền bá rộng rãi, góp phần làm cho các tác phẩm thơ ca dân gian có sức sống lâu bền trong cộng đồng.