Văn hóa truyền thống tỉnh Yên Bái là sự kết hợp giữa các yếu tố văn hóa của các dân tộc khác nhau sinh sống trên vùng đất này, đặc biệt là các dân tộc Kinh, Thái, Mường, H'mông, Tày, Dao và một số dân tộc khác. Yên Bái có nền văn hóa đa dạng và phong phú, thể hiện qua các lễ hội, phong tục tập quán, âm nhạc, nghệ thuật, trang phục và đặc biệt là những giá trị về tín ngưỡng, tôn giáo. Dưới đây là một số nét khái quát về văn hóa truyền thống tỉnh Yên Bái:

Văn hóa dân gian và lễ hội:

Yên Bái nổi bật với nhiều lễ hội truyền thống, trong đó có các lễ hội lớn như lễ hội "Lồng Tồng" của người Tày, Dao, lễ hội "Cầu Mưa" của người Thái, hay lễ hội "Xuân Sắc" của người Mông.
Những lễ hội này không chỉ là dịp để con người tôn vinh các giá trị văn hóa dân gian mà còn là dịp để cầu nguyện cho mùa màng bội thu, sức khỏe và sự bình an cho cộng đồng.

Âm nhạc và nghệ thuật:

Âm nhạc là phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của người dân Yên Bái, với các thể loại như hát dân ca, nhạc cụ truyền thống (đàn môi, đàn nhị, sáo...), các điệu múa đặc trưng của các dân tộc.
Một trong những đặc trưng nổi bật là "Hát then" của người Thái và người Tày, "Múa xòe" của người Thái, hay "Múa khèn" của người Mông, những hình thức nghệ thuật này gắn liền với các nghi lễ tôn giáo và đời sống thường nhật của người dân.

Phong tục tập quán và tín ngưỡng:

Các dân tộc ở Yên Bái đều có những phong tục riêng biệt, gắn liền với đời sống lao động, sinh hoạt và tín ngưỡng. Người dân thường tổ chức các nghi lễ cúng tổ tiên, thần linh và bảo vệ mùa màng.
Đặc biệt, tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, thần linh, các nghi lễ nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của người dân.

Trang phục:

Trang phục truyền thống của các dân tộc ở Yên Bái mang nét đặc trưng riêng biệt, phù hợp với khí hậu và điều kiện sống của từng dân tộc. Trang phục của người Mông, người Thái và người Tày thường có họa tiết, màu sắc độc đáo, làm từ vải tự dệt, thêu tay tỉ mỉ.
Những bộ trang phục này không chỉ thể hiện bản sắc văn hóa dân tộc mà còn là sản phẩm của sự khéo léo và tinh tế trong nghề thủ công truyền thống.

Ẩm thực:

Ẩm thực Yên Bái mang đậm bản sắc của các dân tộc vùng núi với những món ăn đặc trưng như xôi ngũ sắc, cơm lam, thịt trâu gác bếp, canh chua cá nướng, các món ăn chế biến từ gạo, ngô và thịt thú rừng.
Các món ăn này thường được chế biến từ nguyên liệu tự nhiên, thể hiện sự gắn bó mật thiết giữa con người với thiên nhiên.

Kiến trúc và làng bản:

Các bản làng ở Yên Bái thường có những ngôi nhà sàn đặc trưng, phù hợp với điều kiện khí hậu và văn hóa của mỗi dân tộc. Nhà sàn của người Thái, người Tày, người Mường được thiết kế sao cho mát mẻ vào mùa hè và ấm áp vào mùa đông.
Cùng với đó, các công trình kiến trúc như đình, chùa, đền, miếu cũng đóng vai trò quan trọng trong đời sống tín ngưỡng của người dân địa phương.