Di truyền là hiện tượng truyền đạt các tính trạng từ cha mẹ sang con cái. Quá trình này được thực hiện thông qua các gen, đơn vị cơ bản của di truyền. Gen được truyền từ cha mẹ sang con cái thông qua quá trình sinh sản.
Gen và DNA
Gen được cấu tạo từ DNA (axit deoxyribonucleic), chứa các thông tin di truyền quy định các tính trạng của cơ thể. DNA có dạng chuỗi xoắn kép, được cấu tạo từ bốn loại nucleotide: adenine (A), thymine (T), guanine (G) và cytosine (C). Trình tự của các nucleotide này xác định thông tin di truyền được mã hóa trong gen.
Nhiễm sắc thể
Trong tế bào, DNA được tổ chức thành các cấu trúc gọi là nhiễm sắc thể. Mỗi tế bào người có 23 cặp nhiễm sắc thể, trong đó một nửa được thừa hưởng từ cha và một nửa từ mẹ. Mỗi nhiễm sắc thể chứa nhiều gen.
Quá trình di truyền
Trong quá trình sinh sản hữu tính, cha mẹ truyền một nửa số nhiễm sắc thể của mình cho con cái. Khi trứng của mẹ được thụ tinh bởi tinh trùng của cha, hai bộ nhiễm sắc thể kết hợp lại tạo thành bộ nhiễm sắc thể hoàn chỉnh của con cái. Do đó, con cái thừa hưởng một nửa số gen từ cha và một nửa từ mẹ.
Tính trạng
Tính trạng là các đặc điểm có thể quan sát được của cơ thể, chẳng hạn như màu mắt, chiều cao, nhóm máu, v.v. Mỗi tính trạng được quy định bởi một hoặc nhiều gen. Các gen có thể tồn tại ở các dạng khác nhau, được gọi là allele. Ví dụ, gen quy định màu mắt có thể có allele cho mắt xanh và allele cho mắt nâu.
Di truyền trội và lặn
Khi một cá thể có hai allele khác nhau cho một gen, một allele có thể trội hơn allele kia. Allele trội sẽ được biểu hiện thành tính trạng, trong khi allele lặn sẽ không được biểu hiện. Ví dụ, nếu một người thừa hưởng một allele mắt nâu (trội) và một allele mắt xanh (lặn), họ sẽ có mắt nâu.
Đột biến gen
Đôi khi, có thể xảy ra những thay đổi trong trình tự DNA, được gọi là đột biến gen. Đột biến gen có thể dẫn đến những thay đổi về tính trạng. Một số đột biến gen có thể có hại, gây ra các bệnh di truyền. Tuy nhiên, một số đột biến gen có thể có lợi, giúp cá thể thích nghi tốt hơn với môi trường.
Các yếu tố ảnh hưởng đến di truyền
Ngoài gen, môi trường cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành tính trạng. Ví dụ, chiều cao của một người được quy định bởi gen, nhưng cũng bị ảnh hưởng bởi chế độ dinh dưỡng và tập luyện.
Tóm lại, di truyền là một quá trình phức tạp, trong đó các tính trạng được truyền từ cha mẹ sang con cái thông qua gen. Gen được cấu tạo từ DNA và được tổ chức thành nhiễm sắc thể. Con cái thừa hưởng một nửa số gen từ cha và một nửa từ mẹ. Tính trạng được quy định bởi gen và cũng bị ảnh hưởng bởi môi trường.