Chủ nghĩa xã hội Liên Xô sụp đổ vào cuối thập niên 1980 và đầu thập niên 1990 do nhiều nguyên nhân phức tạp, có thể được chia thành các nhóm chính sau:

### 1. Nguyên nhân kinh tế:
- **Kinh tế kế hoạch kém hiệu quả:** Hệ thống kinh tế kế hoạch tập trung của Liên Xô không đủ linh hoạt để đáp ứng nhanh chóng với nhu cầu và thay đổi của thị trường. Sự trì trệ trong sản xuất và thiếu hàng hóa tiêu dùng đã dẫn đến tình trạng khan hiếm.
- **Thiếu đổi mới và sáng tạo:** Liên Xô không khuyến khích các sáng kiến cá nhân và đổi mới, dẫn đến việc trì trệ trong khoa học và công nghệ.
- **Chi phí cao cho quân sự:** Liên Xô chi tiêu một phần lớn ngân sách quốc gia cho quân sự và can thiệp vào các cuộc xung đột quốc tế, làm suy giảm đầu tư cho các lĩnh vực khác như giáo dục, y tế và cơ sở hạ tầng.

### 2. Nguyên nhân chính trị:
- **Mất lòng tin vào Đảng Cộng sản:** Bất đồng và tham nhũng trong nội bộ Đảng Cộng sản dẫn đến sự mất lòng tin từ phía người dân. Quyền lực tập trung cao trong tay một nhóm nhỏ đã khiến cho nhiều người cảm thấy bất mãn.
- **Sự trỗi dậy của phong trào dân tộc:** Các nước cộng hòa trong Liên Xô, như các nước Baltic, Ukraine, và Georgia, bắt đầu phát động phong trào đòi độc lập và quyền tự quyết, làm suy yếu tính chất thống nhất của Liên Xô.

### 3. Chính sách Perestroika và Glasnost:
- **Perestroika (Cải cách):** Dưới thời Mikhail Gorbachev, những nỗ lực cải cách kinh tế đã không đạt được kết quả như mong đợi và dẫn đến sự hỗn loạn trong nền kinh tế.
- **Glasnost (Công khai hóa):** Chính sách này cho phép tự do ngôn luận và phản biện xã hội, tạo điều kiện cho người dân phê phán chính quyền và bộc lộ sự bất mãn. Điều này làm gia tăng sự công khai các vấn đề xã hội và chính trị, dẫn đến sự gia tăng các yêu cầu cải cách sâu rộng hơn.

### 4. Nguyên nhân xã hội:
- **Sự thiếu thốn của người dân:** Chất lượng cuộc sống của người dân Liên Xô suy giảm, dẫn đến sự bức bối và không hài lòng. Xuất hiện nhiều cuộc biểu tình và phong trào đòi cải cách, tự do.
- **Ảnh hưởng từ bên ngoài:** Sự tác động của các quốc gia phương Tây như Mỹ và các giá trị dân chủ, tự do đã ảnh hưởng đến tư tưởng của người dân Liên Xô. Sự thất bại trong Chiến tranh Lạnh cũng tạo ra một cú sốc tâm lý lớn cho người dân.

### Kết luận:
Tổng hợp lại, sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội Liên Xô là kết quả của sự kết hợp giữa các yếu tố kinh tế, chính trị, xã hội, và tư tưởng. Những yếu tố này tương tác với nhau, dẫn đến sự suy yếu toàn diện của thể chế này đến mức không thể duy trì được nữa. Vào năm 1991, Liên Xô chính thức tan rã, đánh dấu sự kết thúc của một kỷ nguyên trong lịch sử.