Công xã Paris được coi là nhà nước kiểu mới của giai cấp vô sản vì nó đã thực hiện những thay đổi sâu rộng so với các nhà nước trước đó, thể hiện rõ bản chất cách mạng và phục vụ lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Dưới đây là những điểm chứng minh điều này:
1. Về cơ cấu chính trị:
Dân chủ trực tiếp: Công xã Paris thực hiện chế độ dân chủ trực tiếp, người dân có quyền tham gia vào việc quản lý nhà nước thông qua các hội đồng và ủy ban. Các đại biểu được bầu ra từ nhân dân và chịu trách nhiệm trước nhân dân, có thể bị bãi nhiệm nếu không hoàn thành nhiệm vụ. Điều này khác biệt với các nhà nước tư sản, nơi quyền lực tập trung trong tay một nhóm người.
Phân quyền: Công xã Paris bãi bỏ bộ máy nhà nước tập trung quan liêu của chế độ cũ và thực hiện phân quyền cho các địa phương. Các đơn vị hành chính địa phương được tự quản lý các công việc của mình, tạo điều kiện cho người dân tham gia vào quản lý xã hội một cách rộng rãi.
2. Về lực lượng vũ trang:
Quân đội nhân dân: Công xã Paris giải tán quân đội thường trực của chế độ cũ và thay thế bằng lực lượng dân quân tự vệ, bao gồm những người công nhân và nhân dân lao động được vũ trang. Điều này thể hiện tính chất nhân dân của nhà nước, bảo vệ chính quyền cách mạng bằng chính sức mạnh của quần chúng.
3. Về chính sách kinh tế - xã hội:
Bảo vệ quyền lợi người lao động: Công xã Paris đã ban hành nhiều sắc lệnh bảo vệ quyền lợi của người lao động như giảm giờ làm, cấm cúp phạt vô lý, cải thiện điều kiện làm việc... Điều này thể hiện rõ mục tiêu phục vụ giai cấp công nhân của nhà nước.
Thực hiện các biện pháp xã hội: Công xã Paris cũng đã thực hiện một số biện pháp xã hội như trợ cấp cho người nghèo, người tàn tật, trẻ mồ côi, đảm bảo các dịch vụ công cộng như giáo dục, y tế... nhằm cải thiện đời sống của nhân dân.
4. Về bản chất nhà nước:
Nhà nước của dân, do dân và vì dân: Công xã Paris là nhà nước do chính giai cấp công nhân và nhân dân lao động đứng lên xây dựng, phục vụ lợi ích của chính họ. Điều này khác biệt hoàn toàn với các nhà nước trước đó, vốn là công cụ thống trị của thiểu số giai cấp bóc lột.
Tóm lại, Công xã Paris là nhà nước kiểu mới của giai cấp vô sản vì nó đã thực hiện những thay đổi căn bản về cơ cấu chính trị, lực lượng vũ trang, chính sách kinh tế - xã hội, thể hiện rõ bản chất cách mạng, dân chủ và phục vụ lợi ích của giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Mặc dù chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn, Công xã Paris đã để lại những bài học quý báu cho phong trào cách mạng thế giới.