Tô Hoài là một nhà văn lớn của văn học Việt Nam, nổi tiếng với những tác phẩm viết cho thiếu nhi. "Dế Mèn phiêu lưu ký" là một trong những tác phẩm tiêu biểu của ông, trong đó đoạn trích "Bài học đường đời đầu tiên" đã khắc họa thành công nhân vật Dế Mèn với những nét tính cách vừa đáng yêu vừa đáng trách.
Dế Mèn hiện lên với vẻ ngoài cường tráng, khỏe mạnh. Đôi càng của Mèn "mẫm bóng", "những cái vuốt ở chân, ở khoeo cứ cứng dần và nhọn hoắt". Thân hình của Mèn "rung rinh một màu nâu bóng mỡ, soi gương được và rất ưa nhìn". Những chi tiết miêu tả này đã cho thấy một chàng dế thanh niên đầy sức sống và tự tin. Tuy nhiên, chính sự tự tin thái quá ấy đã biến thành kiêu căng, tự phụ. Mèn coi thường Dế Choắt yếu ớt, bày trò trêu chọc chị Cốc. Hậu quả là Dế Choắt đã bị Cốc mổ chết. Cái chết của Choắt đã giáng một đòn mạnh vào lòng tự kiêu của Mèn. Mèn vô cùng hối hận và thấm thía bài học đường đời đầu tiên: "Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy".
Tô Hoài đã sử dụng ngôn ngữ sinh động, giàu hình ảnh, kết hợp với nghệ thuật nhân hóa tài tình để khắc họa nhân vật Dế Mèn một cách chân thực và sinh động. Qua nhân vật Dế Mèn, tác giả đã gửi gắm một bài học quý giá về cách sống, về sự khiêm tốn và suy nghĩ chín chắn trước khi hành động.