d. Viết bài văn đảm bảo các yêu cầu sau:

– Triển khai ít nhất được hai luận điểm để làm rõ quan điểm của cá nhân.

– Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận.

– Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng; bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lí lẽ và bằng chứng.

Lưu ý: HS có thể trình bày suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

1,5

đ. Diễn đạt: Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản.

0,25

e. Sáng tạo: Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

0,5

a. Xác định được yêu cầu của kiểu bài: Nghị luận văn học.

0,25

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Phân tích, so sánh cách ứng xử của các nhân vật trong hai đoạn truyện trích “Gió lạnh đầu mùa” (Thạch Lam) và “Áo tết” (Nguyễn Ngọc Tư) để làm nổi bật giá trị nhân đạo của hai đoạn truyện.

0,5

c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận của bài viết:

– Xác định được các ý chính của bài viết.

– Sắp xếp được các ý hợp lí theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận.

* Mở bài: Dẫn dắt và giới thiệu tên tác phẩm, tác giả.

* Thân bài: 

(1) Khái quát nội dung của hai đoạn trích: Đoạn trích truyện “Gió lạnh đầu mùa” kể lại sự việc Sơn và Lan – hai đứa trẻ nhà khá giả thấy Hiên mặc áo rét tả tơi trong thời tiết gió đầu mùa rét buốt nên đã có ý định về lấy áo bông cũ cho Hiên mặc. Đoạn trích truyện “Áo tết” của Nguyễn Ngọc Tư kể lại sự việc bé Em – nhà khá giả, được má mua cho cái áo đầm màu hồng rất đẹp để đi chơi tết, nhưng khi thấy Bích – bạn mình không có áo đẹp để mặc khi cùng đi chơi tết nên bé Em đã lựa chọn một chiếc áo thun hơi giống áo của Bích thay vì lựa chọn chiếc áo đầm màu hồng như ban đầu.

(2) Phân tích, so sánh sự giống và khác nhau trong cách ứng xử của các nhân vật trong hai đoạn trích truyện:

– Giống nhau:

+ Các nhân vật ở trong hai đoạn trích đều được xây dựng trong mối quan hệ đối lập, tương phản về hoàn cảnh.

• Trong đoạn trích truyện “Gió lạnh đầu mùa”, Sơn và Lan là hai đứa trẻ thuộc gia đình khá giả. Còn Hiên thuộc một gia đình rất nghèo, làm nghề mò cua bắt ốc, gió lạnh đầu mùa đến, Hiên mặc một chiếc áo rách tả tơi, hở cả tay và lưng.

• Trong đoạn trích “Áo tết”, nhân vật bé Em thuộc gia đình khá giả. Tết đến, bé Em được mẹ mua cho 4 bộ quần áo mới, mặc từ mùng Một đến mùng Bốn, trong đó có chiếc áo đầm màu hồng rất đẹp và nổi bật. Còn Bích thì nhà nghèo, làm việc phụ giúp mẹ kiếm tiền và tết đến chỉ được may một bộ quần áo.

→ Tuy hoàn cảnh khác biệt như vậy nhưng chúng đều chơi với nhau rất thân, giữa chúng dường như không có khoảng cách của giàu – nghèo, của vị thế xã hội. Điều này được thể hiện qua lời nói, hành động của các nhân vật dành cho nhau, qua cách xưng hô “mày – tao”, qua giọng điệu nói chuyện của các nhân vật.

+ Trong hai đoạn trích truyện, các nhân vật đều thể hiện sự đồng cảm, chia sẻ với những người đồng cảnh ngộ với mình:

• Trong đoạn trích truyện “Gió lạnh đầu mùa”, khi nhìn thấy Hiên trong chiếc áo rách tả tơi, Sơn và Lan đã nảy sinh luôn ý định sẽ về lấy áo bông cũ cho Hiên mặc mà không hề có sự suy nghĩ, tính toán, đắn đo. Hành động của Sơn và Lan khiến cho không khí của gió lạnh đầu mùa được xoa dịu, khiến con người ta cảm thấy ấm lòng.

• Còn trong đoạn trích truyện “Áo tết”, nhân vật bé Em cũng thể hiện sự đồng cảm của mình với hoàn cảnh của bạn. Bé Em đã quyết định chọn mặc cái áo hơi giống bạn thay vì dự định chiếc áo đầm hồng ban đầu để xoá tan đi khoảng cách giữa mình và bạn, để bạn không tủi thân. Những hành động khiến chúng ta cảm thấy thật ấm lòng!

– Khác nhau:

+ Trong đoạn trích truyện “Gió lạnh đầu mùa”, qua chi tiết Sơn và Lan đem chiếc áo bông cũ cho Hiên mặc, ta thấy đây là sự chia sẻ về vật chất, thiết thực và cần thiết cho Hiên lúc này. Với manh áo rách tả tơi giữa gió lạnh đầu mùa ấy, dù chỉ là một chiếc áo bông đã cũ nhưng giá trị của chiếc áo có lẽ còn hơn tất cả những điều cao sang khác, giữa hoàn cảnh nghiệt ngã này.

+ Trong đoạn trích truyện “Áo tết”, qua chi tiết bé Em chọn mặc đồ hơi giống với Bích trong ngày Tết, ta thấy đây là sự chia sẻ vì tinh thần. Vì còn quá nhỏ, bé Em không thể giúp Bích bằng vật chất, bằng một bộ quần áo mới như sự giúp đỡ của Sơn và Lan đã dành cho Hiên nhưng trong tình huống này, hành động của bé Em còn tinh tế hơn cả những điều khác. Vì cùng đi chơi tết, cùng đến nhà cô giáo. Bé Em nghĩ “đứa mặc áo đẹp, đứa mặc áo xấu coi gì được, vậy sao coi là bạn thân”.

→ Từ sự ứng xử của các nhân vật trong hai đoạn trích, chúng ta thấy được giá trị nhân đạo đều được thể hiện ở sự đồng cảm, thương xót với những người có hoàn cảnh khó khăn, kém may mắn hơn mình. Không thể hiện thái độ coi thường mà chia sẻ để xoả bỏ khoảng cách, xây dựng những tình bạn tốt đẹp trong cuộc đời.

(3) Nghệ thuật: Cả hai đoạn trích đều thể hiện cốt truyện đơn giản, nhẹ nhàng; nghệ thuật xây dựng nhân vật qua hành động, lời nói, ngôn ngữ chân thực, giản dị.

(4) Đánh giá: Dù cách chia sẻ của các nhân vật trong hai đoạn trích truyện khác nhau, nhưng đều mang đến cho chúng ta một thông điệp lớn về tình yêu thương, sự đồng cảm, chia sẻ giữa con người với con người trong xã hội.

* Kết bài: Khẳng định vấn đề và nêu thông điệp.

1,0