Mở bài

Mùa đông đến không báo trước, như một sự chuyển giao bất ngờ giữa các mùa trong năm, mang theo cái lạnh cắt da cắt thịt. Đột ngột như thế, mùa đông phủ lên cảnh vật, làm không khí trong ngôi nhà thêm phần tĩnh mịch, yên ả. Và trong không gian ấy, nhân vật Sơn trong truyện Gió lạnh đầu mùa của Thạch Lam đã thể hiện sự trưởng thành, sự nhạy cảm trước những thay đổi của cuộc sống qua những hành động giản dị, đầy tình cảm với gia đình và những người xung quanh. Chúng ta không chỉ thấy một cậu bé đối diện với những thử thách của mùa đông, mà còn nhận ra trong tâm hồn Sơn những khát khao yêu thương, sự thấu hiểu và lòng trắc ẩn sâu sắc.

Tóm tắt tác phẩm: "Gió lạnh đầu mùa" kể về một buổi sáng mùa đông đột ngột đến với cơn gió bấc lạnh giá, Sơn và gia đình đã phải đối mặt với sự thay đổi của thời tiết. Cậu bé Sơn, trong lúc chuẩn bị ra ngoài, đã có những hành động khiến người đọc cảm động. Sơn nhìn thấy những đứa trẻ nghèo trong xóm đang co ro vì cái lạnh mà không có đủ áo ấm. Cảm nhận được sự thiếu thốn của những bạn bè mình, Sơn đã âm thầm đưa cho Hiên, một cô bé hàng xóm, chiếc áo bông cũ của mình. Dù bị mẹ phát hiện và trách mắng, nhưng hành động của Sơn vẫn thể hiện rõ tình yêu thương và sự đồng cảm, cho thấy tấm lòng nhân ái của cậu bé đối với người khác.
Thân bài

Trong Gió lạnh đầu mùa, nhân vật Sơn không chỉ là một cậu bé trong gia đình, mà còn là hình ảnh tiêu biểu của những đứa trẻ miền quê với những suy nghĩ ngây thơ nhưng cũng rất tinh tế. Sơn dậy sớm trong cái lạnh mùa đông, cảm nhận sự thay đổi rõ rệt của thời tiết. Hành động đầu tiên của Sơn là không bước xuống giường ngay mà ngồi lại một lúc, thu tay vào trong bọc để giữ ấm, tạo nên một hình ảnh đầy ấm áp, thể hiện sự nhạy bén của Sơn trước sự thay đổi của mùa đông. Cậu bé vẫn là đứa trẻ với những trò chơi, nhưng cũng biết quan tâm đến những người thân yêu của mình như mẹ và em bé.

Sự quan tâm và yêu thương của Sơn không chỉ thể hiện qua hành động chăm sóc em mà còn qua việc cậu nghĩ đến những đứa trẻ nghèo trong xóm. Dù Sơn có một bộ áo mới, nhưng cậu vẫn nghĩ đến Hiên, cô bạn nghèo trong làng và quyết định đem tặng áo bông cũ cho cô bé. Tấm lòng ấy của Sơn thật đáng quý, thể hiện rõ ràng sự thấu hiểu và cảm thông của một đứa trẻ lớn lên trong tình yêu thương gia đình. Hành động này của Sơn cũng mang lại cho người đọc một bài học về lòng nhân ái, sự sẻ chia và tinh thần tương thân tương ái trong cộng đồng.

Tuy nhiên, hành động của Sơn không phải lúc nào cũng được hiểu đúng. Mẹ Sơn đã không vui khi biết con trai mình đem tặng áo cho Hiên mà không hỏi ý kiến bà trước. Cái mừng vui khi làm một việc tốt của Sơn đã bị cản trở bởi sự nghiêm khắc của mẹ. Nhưng, chính trong tình huống này, ta lại thấy được tính cách của một người mẹ – yêu thương nhưng cũng rất lo lắng cho sự an toàn và đúng mực của con cái. Mẹ Sơn vẫn giữ được sự yêu thương, quan tâm với con, thể hiện qua cách bà xử lý tình huống với Hiên. Dù có chút giận dữ, nhưng bà cũng không nỡ trách mắng con mà còn giúp Hiên có tiền may áo mới, mở rộng lòng từ bi của người mẹ.

Phân tích nghệ thuật: Thạch Lam đã sử dụng lối viết giản dị, trong sáng để miêu tả những cảm xúc tinh tế của nhân vật Sơn. Tác giả không sử dụng những tình tiết gây cấn hay kịch tính mà chỉ khắc họa những tình huống rất đời thường, qua đó làm nổi bật sự sâu sắc trong tâm hồn nhân vật. Việc miêu tả cảnh vật mùa đông lạnh lẽo như một phép ẩn dụ cho sự khắc nghiệt của cuộc sống, từ đó làm nổi bật những hành động đầy nhân văn của Sơn.

Thạch Lam cũng rất khéo léo trong việc xây dựng mối quan hệ giữa các nhân vật, đặc biệt là giữa Sơn và mẹ, Sơn và những đứa trẻ trong xóm, từ đó phản ánh một xã hội với những mối quan hệ đan xen, phức tạp.

Liên hệ nâng cao: Nhân vật Sơn trong "Gió lạnh đầu mùa" có thể được liên hệ với những hình ảnh của tuổi thơ ngây thơ, trong sáng trong nhiều tác phẩm văn học khác, như nhân vật của Tô Hoài trong "Dế Mèn phiêu lưu ký", hay của Ngô Tất Tố trong "Tắt đèn". Các nhân vật này đều mang trong mình những đức tính tốt đẹp như sự yêu thương, chia sẻ và đồng cảm với những người xung quanh. Dù có thể còn thiếu kinh nghiệm sống, nhưng trái tim của họ luôn đầy ắp tình thương và lòng nhân ái.

Kết bài

Nhân vật Sơn trong Gió lạnh đầu mùa của Thạch Lam là một hình mẫu điển hình cho sự nhạy cảm, tinh tế và lòng nhân ái của tuổi trẻ. Những hành động giản dị nhưng đầy ý nghĩa của Sơn không chỉ phản ánh một phần tâm hồn trong sáng của trẻ thơ mà còn là sự hòa hợp giữa tình cảm gia đình và sự sẻ chia với cộng đồng. Qua nhân vật này, Thạch Lam đã gửi gắm một thông điệp nhân văn sâu sắc, khuyến khích mỗi người trong chúng ta biết trân trọng những giá trị tình cảm đơn giản nhưng quý báu trong cuộc sống.