Hiện nay, hệ thống ngân hàng trong nước cung cấp khoảng 300 dịch vụ, trong khi một ngân hàng lớn trên thế giới có đến hàng nghìn dịch vụ. Cung cấp nhiều dịch vụ là thế mạnh của các ngân hàng nước ngoài, nhưng lại là những dịch vụ rất mới đối với các ngân hàng Việt Nam như: Tư vấn đầu tư, nghiệp vụ về hoán đổi… Mặc dù, các ngân hàng Việt Nam đang nỗ lực mở rộng dịch vụ, nhưng thực tế cho thấy dịch vụ còn rất nghèo nàn; các dịch vụ phi tín dụng như thanh toán, đầu tư, kinh doanh ngoại hối, tư vấn tài chính chưa phát triển; các sản phẩm dịch vụ ngân hàng hiện đại mới chỉ trong giai đoạn thử nghiệm hoặc thí điểm. Thêm vào đó, dịch vụ ngân hàng truyền thống (huy động và cho vay) đã không mang lại nguồn thu nhập cho ngân hàng, do Ngân hàng Nhà nước thực hiện chính sách thắt chặt tiền tệ, đòi hỏi các ngân hàng phải nâng cao tỷ trọng thu nhập ngoài lãi hay tìm ra nhiều sản phẩm dịch vụ mới góp phần tăng thu nhập, cũng như tăng khả năng cạnh tranh cho ngân hàng một khi các ngân hàng nước ngoài xâm nhập thị trường trong nước.

Vì vậy, việc phân tích và đo lường thu nhập ngoài lãi để đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh, từ đó tìm ra các biện pháp để nâng cao thu nhập ngoài lãi của các ngân hàng thương mại cổ phần (TMCP) Việt Nam hiện nay là cần thiết.

Nguồn thu nhập của ngân hàng đến từ hai hoạt động chính, gồm: Nguồn thu từ lãi và nguồn thu ngoài lãi. Cụ thể, nguồn thu từ lãi gồm các khoản thu từ cho vay của ngân hàng, đây là nguồn thu chủ yếu chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng nguồn thu của ngân hàng (Nguyễn Thị Liên Hoa và Nguyễn Thị Kim Oanh, 2018).

Nguồn thu ngoài lãi bao gồm các khoản thu khác ngoài những khoản thu từ hoạt động cho vay và chứng khoán được gọi là khoản thu ngoài lãi, như: Thu phí từ hoạt động cung cấp các dịch vụ nhận tiền gửi, dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt và các dịch vụ khác của ngân hàng. Theo Brunnermeier, Dong, Palia (2012), thu nhập ngoài lãi (TNNL) bao gồm các hoạt động như: Thu nhập từ kinh doanh chứng khoán, đầu tư và phí tư vấn, phí hoa hồng môi giới và thu nhập ủy thác. Những hoạt động này là khác với việc nhận tiền gửi và cho vay - các chức năng truyền thống của các ngân hàng. Để có được TNNL các ngân hàng phải cạnh tranh với các trung gian thị trường vốn khác như các quỹ đầu tư, quỹ tương hỗ, các ngân hàng đầu tư, các công ty bảo hiểm và các quỹ cổ phần tư nhân. Trong nghiên cứu này, TNNL gồm các khoản thu phí từ hoạt động cung cấp các dịch vụ nhận tiền gửi, dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt và các dịch vụ khác của ngân hàng.