Cùng với dòng chảy lịch sử và những biến đổi xã hội, thế hệ trẻ đã và đang được coi là "hạt nhân" cốt lõi, là vận mệnh của đất nước và nhân loại. Trong mọi hoàn cảnh hay tầng lớp, giới trẻ luôn là yếu tố sáng tạo, đưa nhân loại tới những bước ngoặt mang tầm cỡ lịch sử. Ý thức được điều đó, cách đây bảy thế kỉ, Phạm Ngũ Lão đã bày tỏ sự băn khoăn, day dứt về trách nhiệm và nghĩa vụ của mình đối với dân tộc qua tác phẩm "Thuật hoài", và đến gần một thiên niên kỉ sau, lý tưởng sống của thời đại thanh niên vẫn đang quyết định vị trí và sự sống còn của đất nước.
Thuật Hoài được sáng tác với nguồn cảm hứng khát khao mạnh mẽ được cống hiến, được góp chút công sức nhỏ nhoi vào công cuộc xây dựng, kiến thiết đất nước, Vốn là một danh tướng tài giỏi, bản thân Phạm Ngũ Lão thấm nhuần tư tưởng triết lý nhân sinh, rằng nam tử hán sinh ra trên đời phải trả được món nợ "công danh", phải ghi được tên mình vào sử sách nước nhà. Với tinh thần yêu nước kết hợp cùng quan niệm Nho giáo, với ông, "làm trai cho đáng nên trai" là mục tiêu cả đời, nên trong tâm khảm nhà thơ luôn có một nỗi "thẹn", nỗi xấu hổ vì chưa làm được nhiều cho đất nước. Hai câu thơ cuối của tác phẩm Thuật hoài đã nêu bật được suy nghĩ đó của ông:
Nam nhi vị liễu công danh trái
Tu thính nhân gian thuyết Vũ Hầu
(Công danh nam tử còn vương nợ
Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ Hầu)
Cảm xúc sâu lắng, thiết tha, phảng phất chút tủi hổ, nỗi xót thương. Tác giả suy nghĩ về chuyện "công danh", đối với ông, đó là cái nợ nần mỗi nam nhi sinh ra đều phải gánh, phải trả. Trong lòng ông luôn băn khoăn phải làm sao để cống hiến cho tổ quốc, phải làm thế nào để giúp vua trị vì, giúp dân hết đói khổ, giữ vững giang sơn, không quản ngại khó khăn, gian khổ. Lịch sử ghi lại rằng, bản thân Phạm Ngũ Lão có công trong việc giúp Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn đánh đuổi quân thù, là một danh tướng lẫy lừng khi còn rất trẻ. Tuy nhiên, với ông như vậy là chưa đủ, nên trong lòng không lúc nào yên. "Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ Hầu", Vũ Hầu là Khổng Minh, một quân sư lập được nhiều chiến công hiển hách dưới thời Tam Quốc, là cánh tay phải của tướng Lưu Bị. Tác giả tự lấy gương sáng thời xưa so sánh với mình để tự cảm thấy hổ thẹn, lấy đó làm động lực phấn đấu. Chữ "thẹn" không khiến cho người đọc cảm thấy xót xa mà trái lại là sự nể phục, nể phục vì tinh thần, mà ý chí của nhà thơ khi một lòng một dạ chung thành với đất nước, với nhân dân. Cũng qua hai câu thơ, tác giả đã đặt ra một bài học về lý tưởng sống của thanh niên trong mọi thời đại. Xét trên thực tế ngày nay, bài học đó đang ngày càng mang ý nghĩa quan trọng
Câu hỏi được đặt ra không chỉ còn cho "nam nhi", mà là toàn bộ thế hệ thanh niên của đất nước, của thế kỉ hội nhập và phát triển. Liệu trong điều kiện sống đầy đủ nhưng không kém phần thách thức, đòi hỏi con người phải không ngừng biến đổi và phấn đấu, thì liệu quan niệm cống hiến hết mình cho xã hội có còn lành mạnh và thức thời hay không.
Những thành tựu mà người trẻ Việt đã và đang đạt được ngày nay không chỉ có ý nghĩa cho cá nhân, cho gia đình mà còn là tấm huy chương cho cả một tập thể. Nước Việt ta xưa nay vẫn nổi tiếng với bạn bè năm châu về những nhân tài, những nhà khoa học, toán học, lịch sử tầm cỡ, đóng góp không nhỏ vào sự nghiệp khai thác nền văn minh nhân loại. Như vậy, những thành quả đạt được không chỉ có ý nghĩa đối với bản thân mỗi người. Khẳng định bản lĩnh trên đấu trường quốc tế, mang giải thưởng về cũng là một cách thể hiện tinh thần yêu nước. Giá trị của bản thân cũng là giá trị của nước nhà, của những người đã có công giúp đỡ, dìu dắt và nuôi dưỡng hiền tài. Như vậy, lý tưởng sống của thanh niên cho dù trong bất kì thời đại nào, là một công dân, của đất nước, vẻ vang cá nhân chính là vẻ vang dân tộc.
Một vấn đề đặt ra trong thời đại ngày nay, là liệu giới trẻ có còn sống vì tổ quốc, có đang trăn trở vì chưa cống hiến được cho đất nước như ông cha ta thời xưa, hay chủ yếu theo đuổi tư tưởng tự lực, tự hưởng, độc lập. Nói một cách khách quan và công bằng, thanh niên ngày nay phần nào đã rời bỏ được những suy nghĩ lối mòn ngày trước, tập trung trau dồi kiến thức cá nhân và hoàn thiện bản ngã. Chính vì vậy, quan niệm sống vì dân, vì nước không còn phù hợp, nhất là với giới trẻ. Bên cạnh đó, sự tác động của những luồng tư tưởng mới cũng làm thay đổi suy nghĩ về "chí làm trai" của Phạm Ngũ Lão. Không chỉ nam nhi, mà phụ nữ cũng hoàn toàn có cơ hội khẳng định cá nhân, vươn tầm thế giới. Hơn nữa, không chỉ văn hay chữ tốt mới được coi là tài giỏi, mà hoạt động thể chất, tinh thần, xã hội cũng ngày một được chú trọng nhằm hoàn thiện mọi khía cạnh phát triển thế giới quan, nhân sinh quan.
Với những sự tương đồng và khác biệt đó, bài học của Phạm Ngũ Lão vừa được thế hệ sau tiếp thu, vừa được hoàn thiện và phát triển. Chỉ có một điều không bao giờ thay đổi trong dòng máu dân tộc, đó là tinh thần yêu nước và biết ơn thế hệ cha ông. Nước Việt Nam độc lập tự do được bồi đắp bởi máu xương của biết bao vị anh hùng, chính vì vậy, không chỉ giới trẻ Việt Nam hiện nay mà mọi cá thể đang được hưởng độc lập tự do đều cần có trách nhiệm, nghĩa vụ, sự tôn trọng và lòng cảm kích với sự hi sinh của thế hệ đi trước. Sống xứng đáng với nỗi mất mát đó, không có cách nào ngoài rèn luyện bản thân để trở thành người có ích, xây dựng đất nước văn minh, toàn diện và vững mạnh hơn.
Lý tưởng sống của Phạm Ngũ Lão gửi gắm qua bài thơ Thuật hoài sẽ trường tồn cùng với thời gian, là bài học về đạo làm người. Thế hệ ngày nay cần tôn trọng và hoàn thiện, sống chính đáng, độc lập, tự chủ nhưng không được xa rời nguồn cội, luôn tâm niệm và biết ơn tổ quốc. Tinh thần cống hiến và khát khao được khẳng định mình đã, đang và sẽ mãi là động lực thúc đẩy công dân sống có trách nhiệm với bản thân và đất nước.

Giữa vô vàn lối đi của cuộc sống, có lúc ta sẽ cảm thấy chênh vênh, không biết bản thân mình nên làm gì, mình sống vì điều gì và chọn theo con đường nào.Để đạt được ước mơ và vươn tới thành công mỗi người cần có cho mình một lý tưởng sống và kiên định với lý tưởng đó, đặc biệt là những thế hệ trẻ tương lai, niềm hy vọng của đất nước.
Vậy lý tưởng là gì? Lý tưởng là những mục đích sống đạt tới sự tuyệt đối, sự cao đẹp trong nhận thức về điểm đến tương lai, vươn tới những giá trị nhân văn, tuyệt mỹ. Sống có lý tưởng là một thái độ sống rất tích cực, có vai trò rất lớn đối với bản thân mỗi người. Khi sống có lý tưởng, bạn sẽ nhận ra giá trị của chính mình, mỗi công việc bạn làm đều gắn với lý tưởng, bạn sẽ dễ dàng hoạch ra những định hướng cho kế hoạch trong tương lai của mình. Khi lý tưởng trở thành một mục tiêu cuộc đời, bạn sẽ thiết tha với nó, trân trọng và gìn giữ nó, không ngừng hoàn thiện mình mỗi ngày để xây đắp lý tưởng đó. Khi sống có lý tưởng, bạn cũng sẽ có rất nhiều động lực để vượt qua những khó khăn và thất bại trong cuộc sống. Lý tưởng sẽ thôi thúc bạn phấn đấu, không ngừng học tập và rèn luyện để thực hiện nó, là liều thuốc tinh thần lớn thúc đẩy bạn nỗ lực hết mình trong mọi việc. Bởi vậy, khi sống có lý tưởng bạn càng thành công hơn, còn khẳng định được chính mình hơn. Người sống có lý tưởng góp phần xây dựng xã hội ngày càng tốt đẹp hơn. Mọi người xung quanh cũng sẽ yêu quý và cảm phục mình hơn. Khi sống có lý tưởng cũng là sống hướng đến mọi người, hướng đến cộng đồng và xã hội, đó là những trái tim yêu thương, đồng cảm, sẽ chia giữa người với người, giúp gắn kết tình người gần nhau hơn.
Trong văn học, ta bắt gặp lý tưởng sống với mục đích đầy cao đẹp của anh thanh niên trẻ, công tác nơi Sa Pa lạnh lẽo song vẫn ánh lên bao phẩm chất tốt đẹp, vẫn luôn giữ nhiệt huyết với công việc , phấn đấu vì lý tưởng phục vụ đời sống nhân dân, phục vụ kháng chiến. Bởi vậy mà dẫu gian nan, thử thách, dẫu cô đơn, vất vả cũng không khiến anh chùn bước trái lại giành được nhiều chiến công trong công việc của mình trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long. Hay những cô gái thành niên xung phong phá bom trên tuyến đường Trường Sơn quên mình vì lý tưởng giải phóng dân tộc, giành lại độc lập tự do cho Tổ quốc trong Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê.
Bước ra ngoài đời sống, tinh thần ấy lại càng thể hiện thật đẹp đẽ. Trong thời chiến bao thế hệ cha anh đã ngã xuống vì lý tưởng giải phóng đất nước. Khi đất nước hoà bình, thế hệ con cháu vẫn nối tiếp những trang sử hào hùng ấy. Đó là những đội thanh niên tình nguyện với lý tưởng thương người như thể thương thân, không ngại đến những vùng núi xa xôi, những vùng mưa bão, nước lũ để hỗ trợ giúp đỡ nhân dân. Đó là những em học sinh, những cậu sinh viên ngày đêm miệt mài bên bàn học, phấn đấu vì mục đích trở thành những doanh nhân thành đạt, những bác sĩ cứu người, giúp đời. Đó là những người trẻ nỗ lực từng ngày nơi xứ người, vừa làm thêm nộp học phí vừa đến trường học mong muốn học hỏi những tinh hoa của bạn bè quốc tế về giúp đất nước phát triển trong tương lai. Tất cả đều góp phần điểm tô cho một thế hệ thanh niên Việt Nam đầy bản lĩnh, sức trẻ, sống hết mình vì lý tưởng xã hội chủ nghĩa, vì những mục đích riêng đầy cao đẹp mà tự mỗi bản thân đặt ra.
Tuy nhiên, đâu đây, vẫn còn tồn tại một bộ phận thanh niên đang đánh mất mình, không tìm thấy mục đích cuộc đời, thậm chí là lạc lối, không biết chọn lựa hướng đi cho đời mình. Nhiều bạn trẻ sống không mục đích, mỗi ngày trôi qua trở nên nhạt nhẽo, vô vị đến chán chường, có khi sống chỉ để tồn tại một cách vô nghĩa, không tìm thấy chính mình trong đời sống rồi mắc từ sai lầm này đến sai lầm khắc. Thậm chí nhiều bạn còn hững hờ với cuộc sống, chẳng quan tâm đến thế giới hay mọi việc diễn ra xung quanh, ngày ngày chỉ ham sống ảo rồi chơi game, một số còn lâm vào các tệ nạn xã hội như cờ bạc, ma túy.
Thế hệ thanh niên chúng ta cần phải xác định cho mình một lý tưởng sống đúng đắn và có trách nhiệm với lý tưởng đó. Phải không ngừng nỗ lực, học tập rèn luyện, trau dồi vốn tri thức của mình, nâng cao phẩm chất đạo đức mỗi ngày. Phải sống hoà nhập với cộng đồng, tham gia các hoạt động xã hội để phát triển bản thân, phát huy những năng khiếu của mình. Mỗi người trẻ phải noi gương bao thế hệ đi trước, sống hết mình vì lý tưởng góp phần xây đắp cuộc đời thêm đẹp thêm tươi, kết nối yêu thương với nhau, cùng nhau gắn bó, đoàn kết ,giúp đỡ xây đắp lý tưởng chúng của đất nước, của dân tộc. Thế hệ thanh niên phải tiên phong đi đầu trong mọi mặt trận, là điểm tựa vững chắc của đất nước, mỗi người trẻ hãy là một nhân tố quan trọng, hãy sống và phấn đấu với lý tưởng tuyệt mỹ nhất, vượt qua những gian nan để đến với bến bờ của thành công, hạnh phúc.
Nhà thơ Xuân Diệu từng viết:
"Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua
Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già"
https://thuthuat.taimienphi.vn/ban-luan-ve-li-tuong-song-cua-thanh-nien-hien-nay-45925n.aspx
Nếu cha mẹ cho ta hình hài thì cuộc đời gửi đến ta sự sống, hãy sống sao cho tuổi trẻ của mình đẹp đẽ nhất, tươi mới và trọn vẹn nhất. Hãy cống hiến chút nhỏ bé của bản thân mình, cống hiến cho đời sống, hãy là một bản thể sống đầy ý nghĩa và đáng trân trọng nhất. Điều cần thiết nhất ngày lúc này, bạn hãy lấy giấy ra, suy nghĩ chín chắn về lý tưởng của chính mình, đặt mục tiêu, lập kế hoạch và thực hiện nó.