Những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra:
- Công trình khoa học như tàu hỏa chạy bằng hơi nước, máy khâu, mô hình phân tử, ...
- Tác phẩm văn học, nghệ thuật như bức tranh nàng Monalisa, Truyện Kiều, bản Sonat Ánh Trăng, ...
- Các cuộc đấu tranh giai cấp, mà đỉnh cao là các cuộc cách mạng xã hội dẫn đến sự xuất hiện của phương thức sản xuất mới, thúc đẩy sự biến đổi về mọi mặt của đời sống xã hội