1. Giai đoạn 1: từ năm 1945 đến giữa những năm 60 của thế kỉ XX.

- Cuộc đấu tranh giải phóng của các dân tộc phát triển mạnh mẽ, khởi đầu là ở Đông Nam Á, tiêu biểu là các nước Inđônêxia, Việt Nam, Lào thành lập chính quyền cách mạng, tuyên bố độc lập trong năm 1945.

- Tới giữa những năm 60, hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc thực dân về cơ bản đã bị sụp đổ.

2. Giai đoạn 2: từ những năm 60 đến giữa những năm 70 của thế kỉ XX

- Tiêu biểu là phong tràọ đấu tranh giành độc lập của nhân dân Ăng-gô-la, Mô-dăm-bích, Ghi-nê Bít-xao,...

- Sự tan rã các thuộc địa của Bồ Đào Nha là một thắng lợi quan trọng của phong trào giải phóng dân tộc ở châu Phi.

3. Giai đoạn 3: Từ giữa những năm 70 đến giữa những năm 90 của thế kỉ XX.

- Nội dung chủ yếu của giai đoạn này là đấu tranh nhằm xóa bỏ chế độ phân biệt chủng tộc (hay còn gọi là chế độ A-pác-thai).

- Hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc bị sụp đổ hoàn toàn.
 

Chủ nghĩa thực dân thường dùng để nhắc đến một giai đoạn lịch sử từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 20 khi những người châu Âu tiến hành xây dựng các thuộc địa của mình tại các lục địa khác. Những lý do để thực hiện chính sách thực dân trong thời kỳ này bao gồm:

• Thu lợi về kinh tế.
• Mở rộng uy quyền của mẫu quốc.
• Trốn thoát sự ngược đãi tại mẫu quốc.
• Cải đạo cho người dân bản xứ sang tín ngưỡng của những người thực dân.

Một số người ủng hộ chủ nghĩa thực dân cho rằng họ đang giúp đỡ những dân tộc bản xứ bằng cách "khai hóa văn minh" cho họ bằng Giáo lý Cơ đốc và nền văn minh phương Tây. Tuy nhiên, sự thật về chủ nghĩa thực dân thường là tội ác: sự nô dịch, chiếm đoạt đất đai, tài nguyên hoặc cái chết cho dân bản xứ.[2]

Kể từ cuối thế kỷ 20, hệ thống thuộc địa của Chủ nghĩa thực dân về cơ bản đã sụp đổ do Phong trào giải phóng dân tộc, nhưng việc các cường quốc phương Tây can thiệp vào nội bộ nước nhỏ vẫn thường xuyên xảy ra. Một thuật ngữ mới được đặt ra là "Chủ nghĩa thực dân mới", nhằm mô tả chỉ việc các cường quốc tư bản chủ nghĩa sử dụng các chính phủ bù nhìn, sự xâm thực văn hóa để kiểm soát một quốc gia, thay vì kiểm soát trực tiếp như chủ nghĩa thực dân cổ điển trước đây.