Thứ nhất, gà chín cựa thuần chủng xuất thân từ gà rừng nên có kích thước và trọng lượng nhỏ. Gà trống 4 – 5 tháng tuổi chỉ nặng chừng 8 – 9 lạng, tuy nhiên khi ấy chú đã bắt đầu trổ mã, tập gáy. Gà mái khi nặng chừng 7 – 8 lạng thì đã đòi nhảy ổ và có thể “thịt” được. Một con gà trống trưởng thành chỉ nặng khoảng 1,7 – 2kg. Trong khi những chú gà lai thường có kích thước và cân nặng to hơn nhiều.

Thứ hai, có một điều hết sức đặc biệt ở những chú gà thuần chủng là thần sắc của chúng hoàn toàn khác nhau, không con nào giống con nào. Do được sống trong môi trường tự nhiên nên chúng có sức khỏe tốt và giữ được gen quý của giống gà trong truyền thuyết. Lúc nào trông chúng cũng toát lên vẻ oai vệ, hiên ngang và tự tại. Trái lại, những chú gà lai được nuôi theo kiểu công nghiệp nên trông hao hao nhau và không có được thần khí như vậy.

Thứ ba, gà chín cựa thuần chủng có mào đỏ tươi như máu và lông đuôi thì cong vút như cầu vồng. Trong khi những chú gà kia do đã bị lai nên mào không còn giữ được màu đỏ tươi, lông cũng không có độ cong hoàn hảo và đẹp như những chú thuần chủng.

Thứ tư, những chú gà thuần chủng có đôi mắt sáng quắc, thậm chí không hoảng ngay cả khi bị giữ chặt. Đặc biệt, đôi chân của chúng rất to, chắc, khỏe và hết sức linh hoạt. Để bắt một chú gà thuần chủng là cả một vấn đề vì chúng rất nhanh, có khi phải cần đến 3-4 người, nhiều khi còn phải dùng cả lưới. Thậm chí, nhiều người còn so sánh rằng “bắt một chú gà chín cựa thuần chủng còn khó hơn bắt một con lợn rừng”. Ngược lại, những chú gà lai kém linh hoạt hơn hẳn, chân cũng nhỏ hơn, âu cũng là do không gian sống và không được thừa hưởng gen tốt từ bố mẹ.

Thứ năm, có thể nói trong các giống gà, gà chín cựa là loại “kiêu căng và hiếu chiến nhất”. Không chỉsở hữu một đôi chân to, chắc mà chúng còn có 3 cựa mọc đều mỗi bên. Mỗi cựa dài, ngắn khác nhau, mọc nối theo hàng. Đặc biệt, cựa trên cùng hoàn toàn chỉ là sừng, cong vút như lưỡi câu liêm hay nanh lợn rừng”. Do tự hào mình nhiều cựa như thế, nên chúng ít giao du với các loại gà khác và cũng chỉ thích đạp với những con mái trong dòng tộc. Chúng bay nhanh hơn gà nhà, lại khỏe hơn nên trong các cuộc chiến chúng thường chiếm phần thắng. Vì vậy, khi gặp những chú gà “ngoài tộc họ” chúng luôn sẵn sàng lao vào giao chiến. Còn những chú gà khi đã bị lai thì tính hiếu chiến kém hơn hẳn so với những chú gà thuần chủng, đồng thời cũng ít “kiêu căng” hơn.

Thứ 6: Gà 9 cựa, khi nở từ trứng ra đã có thể nhận thấy rõ ở khuỷu chân mỗi bên có 3 cựa. Về sau khi gà trưởng thành mỗi chân sẽ mọc thêm 1 đến 2 cựa sừng thành gà 8 chín  9 cựa. Trong khi gà lai như ở tập đoàn Dabaco thì lúc mới nở ra thì không có cựa nào, lớn lên mới mọc thêm cựa (em gom ý thứ 9 vào đây luôn).Gà 9 cựa thân hình mảnh dẻ, bình thường hay chạy lên đồi nứa, nương rẫy đào giun, bắt dế, thỉnh thoảng mới ăn nắm ngô, nắm gạo của chủ nuôi.

Thứ 7: Hiện tại, không ở đâu có giống gà 9 cựa thuần chủng như ở bản Cỏi thuộc xã Xuân Sơn (đó là lý do tại sao chúng tôi phải lặn lội từ nam ra tận đây để thuyết phục đồng bào chia sẻ lại cho chúng tôi giống gà chín cựa quý hiếm này). Những con gà 9 cựa được nhiều người quảng cáo, giới thiệu là gà 9 cựa thực ra chỉ là gà nhiều cựa mà thôi. Loại gà này thực chất là gà “gia công” khi được nuôi theo kiểu công nghiệp. Vì thế giống gà này không có khả năng duy trì nòi giống cho thế hệ sau, hay nói cách khác giống gà 9 cựa đó chỉ là giống gà đã được lai tạo.

Thứ 8: cổ gà thuần chủng ngắn còn gà lai thường rất cao.

Thứ 9: Gà lai 9 cựa như tập đoàn Dabaco không có cựa nào ngay từ lúc mới sinh ra hoặc có nhưng không rõ ràng đến khi trưởng thành thì mới bắt đầu mọc cựa

Thứ 10: Gà 9 cựa thuần chủng có sức khỏe và sức chịu đựng cao, khả năng thích nghi tốt trước những biến động thời tiết khắc nghiệt và các loại bệnh tật tốt hơn hẳn gà lai. Nhà anh An có tiếng là nuôi lắm gà 9 cựa thuần chủng ở bản Cỏi, xã Xuân Sơn. Mấy năm rồi, các loại gà khác trong bản bị dịch chết suốt, tưởng tuyệt chủng cả giống gà 9 cựa. Anh An hoảng quá mới sơ tán lũ gà của nhà mình lên trại trên núi Suối Báng cách bản vài cây số để chăm sóc gà. Nhưng sự lo lắng của anh An là thừa. Trong khi những con gà lai mặc dù được tiêm thuốc phòng, phun khử trùng vẫn chết, thì những con gà 9 cựa của bản sau dịch vẫn sống sót, khỏe mạnh và gáy đều mỗi sáng.

Thứ 11: Tiếng gáy gà chín cựa thuần chủng trong và vang rất xa. Trong khi gà lai thì khàn đục hơn và không vang xa bằng.

Thứ 12:Trên đây là vài điểm cơ bản dễ nhận thấy giúp chúng ta có thể phân biệt giống gà thuần chủng và gà lai. Ngoài ra còn có một vài khác biệt khó nhận biết hơn như là thịt gà, thịt của những chú thuần chủng ngọt, thơm và chắc hơn. Dẫu sao, với những thông tin được chia sẻ như ở trên, chúng tôi mong rằng các bạn cũng đã tích lũy cho mình một vài kinh nghiệm nhất định để có thể tự tay chọn những con gà tốt nhất cho mình và người thân.