1. Bối cảnh thế giới:

- Chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc.

- Ở châu Âu, Đức đầu hàng đồng minh không điều kiện (5 - 1945).

- Ở châu Á, Nhật đầu hàng động minh không điều kiện (8 - 1945).

2. Bối cảnh trong nước:

- Ngay khi nghe tin Nhật đầu hàng, Hội nghị toàn quốc của Đảng được họp ở Tân Trào (Tuyên Quang) từ ngày 14 đến 15-8-1945 đã quyết định phát động Tổng khởi nghĩa trong cả nước. Uỷ ban khởi nghĩa được thành lập và ra quân lệnh số 1 kêu gọi nổi dậy.

- Tiếp theo, Đại hội quốc dân Tân Trào được tổ chức (16-8) nhất trí tán thành Tổng khởi nghĩa, thông qua 10 chính sách của Việt Minh, lập Uỷ ban Dân tộc giải phóng Việt Nam do Hồ Chí Minh làm chủ tịch. Sau đó Người đã gửi thư đến đồng bào kêu gọi Tổng khởi nghĩa giành chính quyền.

- Chiều 16-8 giải phóng thị xã Thái Nguyên mở đường về Hà Nội.