Nhắc đến Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh là nhắc đến chiếc khăn quàng màu đỏ thắm. Khăn quàng đỏ là biểu tượng, là sức mạnh và là niềm tự hào lớn của thế hệ thiếu nhi Việt Nam.

Khăn quàng đỏ là biểu tượng và đồng phục của đội viên Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh cũng như một số tổ chức thiếu niên ở tại những nước cộng sản. Nó thường là một miếng vải màu đỏ hình tam giác cân, thường làm từ vải bông, lụa hoặc valise. Khăn quàng đỏ được thắt lên cổ áo của đội viên theo một quy tắc nhất định.

Khăn quàng đỏ là một khăn quàng màu đỏ. Thiếu niên đeo khăn quàng đỏ là biểu trưng cho việc mình đã gia nhập tổ chức Đội Thiếu niên Tiền phong. Khăn quàng đỏ là một hình tam giác cân, chiều cao bằng một phần tư (1/4) cạnh đáy. Khăn quàng đội viên có kích thước tối thiểu: chiều cao: 0.25 m, cạnh đáy: 1m.

Khăn quàng phụ trách có kích thước tối thiểu: chiều cao: 0.3 m, cạnh đáy: 1,2 m. Ba đỉnh của khăn quàng đỏ là biểu trưng của sự liên kết giữa 3 thế hệ trong gia đình và 3 tổ chức nòng cốt của chủ nghĩa xã hội: thế hệ cha – thế hệ anh – thế hệ em tương ứng với 3 tổ chức Đảng Cộng Sản – Đoàn Thanh niên Cộng Sản – Đội thiếu niên tiền phong. Đây là điều mà trước đây các gia đình có 3 thế hệ đều theo lý tưởng của và phục vụ cho Đảng Cộng Sản rất tự hào.

Khăn quàng đỏ là một phần cờ Tổ quốc. Màu đỏ tượng trưng cho lý tưởng cách mạng, đeo khăn quàng đỏ, Đội viên Đội TNTP Hồ Chí Minh tự hào về Tổ quốc, về Đảng Cộng sản Việt Nam, về Bác Hồ vĩ đại, về nhân dân Việt Nam anh hùng và nguyện phấn đấu để trở thành Đoàn viên Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Đội viên đeo khăn quàng đỏ khi đến trường, sinh hoạt Đội và tham gia các hoạt động Đội.

Thiếu nhi đến độ 8 tuổi đều háo hức được đứng vào hàng ngũ của Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh, điều đó chứng tỏ sức ảnh hưởng của chiếc khăn quàng đỏ lớn mạnh như thế nào. Khăn quàng đỏ sẽ là điểm nhấn và là dấu son đáng nhớ trong quãng thời gian cắp sách tới trường của mỗi người học sinh.

73 năm ra đời và phát triển, Đội TNTP HCM đã bồi dưỡng, rèn luyện và đóng góp cho đất nước những thế hệ thanh thiếu niên đáng tự hào, đóng góp lớn cho công cuộc chiến đấu, bảo vệ, phát triển Tổ quốc Việt Nam văn minh, hòa bình và giàu đẹp.

Em mang ở trên vai 

Như lời ai thầm nhắc 

Hãy học hành chăm ngoan.

Các bạn thân mến!

Chiếc khăn quàng đỏ ngày ngày theo nhịp bước chúng ta tới trường, cùng chúng ta học tập, vui chơi. Cùng chúng ta chia sẻ bao niềm vui nỗi buồn đã trở thành một hành trang thân thương không thể thiếu đối với mỗi đội viên chúng ta. Chiếc khăn quàng đỏ là một phần lá cờ của Tổ quốc. 

Màu đỏ của chiếc khăn là màu máu của bao anh hùng, liệt sĩ đã chiến đấu và hy sinh cho Tổ quốc Việt Nam được độc lập, tự do, được nở hoa kết trái. Màu đỏ ấy như nhắc nhở chúng ta về những trang sử hào hùng của dân tộc, nhắc ta về đạo lí "Uống nước nhớ nguồn''. Màu đỏ ấy nhắc ta hãy tự hào về truyền thống của Đội TNTP Hồ Chí Minh. Bởi chúng ta có quyền tự hào về những anh Kim Đồng, anh Lê Văn Tám, anh Phạm Ngọc Đa, về Đội thiếu niên tình báo Bát Xát, về anh Nguyễn Bá Ngọc, chị Bùi Thu Nội… 

Hành động anh hùng của các thế hệ đội viên đã tô thắm thêm lá cờ đội, tô thắm chiếc khăn quàng, làm rạng rỡ truyền thống "Lớp cha trước, lớp con sau…'' Thật xúc động và tự hào biết bao khi ta được đứng trong đội ngũ Đội thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh, được đeo trên vai chiếc khăn quàng đỏ thắm.

Vậy mà… rất tiếc, rất buồn khi tôi phải nêu lên đây một hiện tượng đáng chê trách rằng: Trong số những đội viên của chúng ta, có không ít bạn không hiểu được ý nghĩa thiêng liêng của chiếc khăn quàng đội, không cảm nhận được niềm vinh dự, tự hào khi được mang chiếc khăn quàng đội viên trên vai. 

Bởi vậy, việc đeo khăn quàng với các bạn ấy là điều bắt buộc. Các bạn chỉ thực hiện khi các thầy cô hoặc các bạn cán bộ lớp kiểm tra, còn không thì lại vo tròn nhét vào túi áo, túi quần làm chiếc khăn nhàu nát. Nhiều bạn đeo khăn rất cẩu thả, tùy tiện, chỉ vội vàng buộc thắt nút, khiến cho chiếc khăn xộc xệch, không đúng nghi thức đội. Có những bạn chẳng hề nâng niu trân trọng chiếc khăn mà bạ đâu vứt đấy, thậm chí còn dùng làm dẻ lau bảng, lau bút hoặc biến thành đồ chơi để quăng, vụt, ném, trói nhau…

Tất cả những hành vi ấy đều không đúng với tư cách của một đội viên, không xứng đáng với truyền thống đội, với màu khăn quàng đỏ thiêng liêng.

Nét đẹp đội viên không chỉ được thể hiện ở kết quả học tập tốt, ở trang phục quần áo đẹp, ở những tài năng, năng khiếu… mà còn được thể hiện ở những hành động, việc làm hàng ngày, mà trước hết ở việc tuân thủ tốt nghi thức đội viên, đặc biệt là ý thức đeo chiếc khăn quàng hàng ngày, ở những nhận thức đúng đắn về ý nghĩa của chiếc khăn quàng, về truyền thống của đội.

Chúng ta hiểu rằng được mang chiếc khăn quàng đỏ trên vai là một niềm vinh dự tự hào của người đội viên. Trước khi đi học, chúng ta hãy đứng trước gương chỉnh đốn lại trang phục và xin hãy đeo chiếc khăn quàng đúng với nghi thức đội. Tôi tin rằng chúng ta sẽ thấy vui hơn trên đường tới trường, sẽ nhận được bao ánh mắt trìu mến, yêu thương của mọi người, sẽ thấy như vang lên trong tim lời hát:

"Các cháu hãy cố gắng 

Cháu Bác Hồ Chí Minh''

Các bạn thân mến!

Toàn liên đội chúng ta hãy dấy lên phong trào thi đua học tập, tu dưỡng "Tiến bước lên Đoàn'', để xứng đáng với truyền thống của Đội, với chiếc khăn quàng đỏ, xứng là một đội viên thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh.