Trong đề tài cấp Nhà nước nghiên cứu về hệ giá trị do chúng tôi thực hiện (nghiệm thu năm 2016) có tiến hành một cuộc điều tra toàn quốc về giá trị với hơn 5.000 người tham gia đã xác định có 10 phi giá trị được hơn 55% người tham gia thừa nhận là có tác hại nghiêm trọng. Ðó là: Bệnh giả dối, nói không đi với làm (81%), bệnh thành tích (75,1%), bệnh thiếu ý thức pháp luật (68,2%), nạn tham nhũng (66,6%), bệnh đối phó (59,8%), bệnh nói xấu sau lưng (58,2%), nạn quan liêu, cửa quyền (57,6%), bệnh hình thức (57%), thói dựa dẫm (56,3%), bệnh sĩ diện, háo danh (55,5%) (4).

Ðề tài đã đề xuất một mô hình hệ giá trị định hướng cốt lõi trọng điểm với hai giá trị phổ biến thuộc phạm vi toàn xã hội là dân chủ và Pháp quyền cùng tám giá trị thuộc về con người cá nhân gom thành bốn cặp là: Yêu nước và nhân ái, trung thực và bản lĩnh, trách nhiệm và hợp tác, tính khoa học và sáng tạo (5). Dân chủ và Pháp quyền là hai giá trị đi liền với nhau, hỗ trợ cho nhau; dân chủ là giá trị đi từ dưới lên, pháp quyền là giá trị đi từ trên xuống, hai giá trị này giúp khắc phục nạn quan liêu cửa quyền, nạn tham nhũng, bệnh thiếu ý thức pháp luật. Yêu nước và Nhân ái là hai giá trị truyền thống được bảo tồn, song với cách hiểu cần được bổ sung, điều chỉnh: Yêu nước không chỉ khi quốc gia hữu sự mà cả khi hòa bình; nhân ái không chỉ với người quen mà cả với người lạ ngoài xã hội. Trung thực và Bản lĩnh là hai giá trị con người rất cần cho thời hội nhập: Trung thực giúp khắc phục bệnh giả dối, nói không đi với làm; bản lĩnh giúp khắc phục thói dựa dẫm. Trách nhiệm và Hợp tác là hai giá trị con người trong quan hệ với đồng loại ở quy mô xã hội mà người Việt Nam còn thiếu. Tính khoa học và Sáng tạo là hai giá trị con người trong thời đại công nghiệp và kinh tế tri thức mà người Việt Nam cần có. Các giá trị này sẽ giúp khắc phục các bệnh thành tích, bệnh phong trào, bệnh bè phái, bệnh đối phó, bệnh nói xấu sau lưng, bệnh sĩ diện, háo danh…

Ý chí và khát vọng phát triển, chúng ta có thừa. Sức mạnh con người, chúng ta không thiếu. Ðường lối chủ trương của Ðảng, chúng ta có đủ. Hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người, chúng ta có thể xây dựng. Việc cuối cùng còn lại là quyết tâm hiện thực hóa hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người, từ bỏ sự tự mãn trong những thành tích ảo