Tục ngữ có câu: “Biết thì thưa thốt – Không biết dựa cột mà nghe”, lắng nghe người khác nói giảng giải sẽ giúp ta có thêm hiểu biết, khám phá ra được nhiều điều trong cuộc sống. Nếu hiểu rõ về nó, biết về nó thì hãy cùng nhau đàm đạo, nói chuyện. Thế nhưng trên thực tế, nhiều người lại có xu hướng ngược lại, rõ ràng là ngu dốt, không hiểu biết nhưng lại luôn thích thể hiện, thích ra vẻ ta đây.

Có một câu chuyện ngụ ngôn nổi tiếng về vấn đề này đó chính là Tam đại con gà. Tam đại con gà là một trong những câu chuyện ngụ ngôn đặc sắc của kho tàng truyện dân gian Việt Nam. Truyện viết về một anh đồ đã dốt nhưng lại “Xấu hay làm tốt, dốt hay nói chữ”, anh ta bản thân đã kém cỏi, dốt nát, theo lẽ thường thì nên học tập trau dồi cho bản thân nhưng ở đây lại bày đặt đi làm thầy đồ. Thử hỏi thầy đồ dốt thì còn đòi dậy ai? Dậy rồi các lứa học trò của thầy sẽ học hành ra sao đây?

Quả thật quá trình dạy học của anh đồ này cũng đầy gian truân. Khi nhìn thấy chữ “kê” nghĩa là con gà thầy cũng không biết là chữ gì, thầy đồ này không phải là kém hiểu biết mà thực sự là quá dốt, không cả biết nhận mặt chữ, đọc chữ. Thầy cũng biết về sự kém cỏi ấy của mình nên mới ngại ngùng mà bảo học trò đọc nhỏ “Dủ dỉ là con dù dì”.

Thầy đã dốt nhưng lại dùng sự khôn lỏi, những mánh khóe lừa lọc của mình để lấp liếm đi cái sự dốt nát ấy. Thầy sợ người nhà học trò phát hiện ra sẽ cười chê, sẽ khinh bỉ mình thậm chí là đuổi mình. Và nếu không ai phát hiện ra thì cái sự thật thầy đồ dốt nát sẽ còn tiếp diễn mãi, thầy sẽ cứ như vậy mà đi dậy lớp lớp những học trò mới.

Sau khi cho học trò đọc nhỏ mặt chữ, thầy đồ cũng khá cẩn thận, quyết định gieo quẻ âm dương để xin ý kiến. Run rủi thế nào cả 3 que đều được nên thầy tự tin đắc thắng. Thầy đồ này không những dốt lại còn mê tín. Thầy tin rằng thần linh, trời phật đã nói đúng thì là đúng, bởi vậy hôm sau thầy mới tự tin cho học trò của mình đọc thật to bài giảng. Khi bố của lũ trẻ chạy lại trách thầy tại sao lại đọc chữ “kê” ra chữ “dủ dỉ” thì thầy đồ đã chống chế bằng bài ca Tam đại con gà:

“Dủ dỉ là con dù dì
Dù dì là chị con công
Con công là ông con gà”.

Sự thật mười mươi đã vỡ lẽ, thầy đồ này là người không hề có một chút kiến thức chuyên môn nào, không có cả chữ nghĩa, không có cả hiểu biết xã hội. Thực chất trên đời này làm gì có con nào gọi là con dủ dỉ, con dù dì, đó có lẽ là một giống loài mới mà nhân loại còn chưa phát hiện ra. Và tổ tiên nguồn gốc của con gà cũng chẳng bao giờ là con công cả. Thầy đã dốt nhưng lại cố dùng cái dốt của mình để lấp liếm, chữa cháy cho sự ngu si. Nếu không được đả thông, có lẽ cả lớp học trò này rồi cũng sẽ bị thầy truyền đạt những kiến thức sai lệch.