- Câu nói của thầy Ha-men đã nêu bật giá trị thiêng liêng và sức mạnh to lớn của tiếng nói dân tộc trong cuộc đấu tranh giành độc lập tự do
- Tiếng nói là tài sản tinh thần vô giá của một dân tộc nó được vun đắp qua hàng nghìn năm. Tiếng nói lưu giữ cả một nền văn hóa của dân tộc.
- Vì vậy kẻ thù khi xâm lược chúng muốn đồng hóa cả về ngôn ngữ, làm cho ngôn ngữ dân tộc ngày càng bị mai một đi, làm cho nhân dân không còn tìm ra con đường đấu tranh

Qua câu nói này em có thể hiểu rằng:ngôn ngữ như là linh hồn riêng của mỗi dân tộc,khi một dân tộc dù đã rơi vào vòng nô lệ nhưng vẫn giữ được tiếng nói của mình là họ vẫn giữ được bản sắc của dân tộc,họ vẫn giữ được tinh thần và truyền thống của dân tộc mình,họ vẫn có một vũ khí sắc bén để động viên nhau,để kêu gọi nhau đoàn kết cùng đánh đuổi kẻ thù và nhờ đó họ sẽ giành lại độc lập tự do. Và điều này cũng rất đúng với tiếng Việt khi dân tộc Việt Nam bị thực dân Pháp xâm lược và đô hộ vào cuối thế kỉ XIX nửa đầu thế kỉ XX.

Theo mình hiểu, tiếng nói là linh hồn riêng của dân tộc. Một khi họ vẫn còn giữ được tiếng nói tức là mọi thứ về bản sắc, truyền thống, phong tục tập quán, và đặc biệt là tình yêu với đất nước vẫn còn nguyên vẹn trong lòng mỗi người. Mình tin, chỉ cần có tình yêu, thì việc giải phóng đất nước, thoát khỏi tù túng là điều chắc chắn. Đúng như cầm trong tay chiếc chìa khoá mở cánh cửa tù từ ngục tối bước ra ánh sáng.
Chắc bạn cũng biết về chính sách đồng hoá và ngu dân là nhằm mục đích phá vỡ cái chân lý trên. Vậy nên nhận định trong truyện "buổi học cuối cùng" theo mình cũng là một chiếc khoá cất giữ tốt nhất lòng yêu nước nơi mỗi công dân.