Bài tập  /  Bài đang cần trả lời

Soạn bài sự phát triển của từ vựng

4 trả lời
Hỏi chi tiết
1.354
0
0
Nguyễn Thu Hiền
01/08/2017 00:42:53
Soạn bài sự phát triển của từ vựng
I. Phần bài học
Câu 1. Từ « kinh tế » trong bài thơ « Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác » của Phan Bội Châu là từ nói tắt của « Kinh bang tế thế », có nghĩa là trị nước cứu đời. Ngày nay ta không còn dùng từ kinh tế theo nghĩa như vậy mà theo nghĩa chi toàn bộ hoạt động của người lao động sản xuất, trao đổi, phân phối và sử dụng của cải, vật chất làm ra.
Như vậy, nghĩa của từ có thể biến đổi theo thời gian. Có những nghĩa cũ bị mất đi và có những nghĩa mới được hình thành.
Câu 2.
a. Từ xuân trong câu : « … chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân » chỉ mùa xuân, khoảng thời gian chuyển tiếp từ đông sang hè thời tiết ấm dần, mở đầu một năm : nghĩa gốc.
Từ xuân trong câu 2 :… « Ngày xuân em hãy còn dài… » chỉ tuổi tác, ý nói tuổi trẻ : nghĩa chuyển.
b. Từ tay trong câu thứ nhất “… khăn hồng trao tay” chỉ một bộ phận của cơ thể từ vai tới các ngón tay, có khả năng cầm, nắm: nghĩa gốc.
Từ tay trong câu thứ 2 « … cũng phường bán thịt cũng tay buôn người » chỉ người chuyên hoạt động hay giỏi về một nghề, một môn nào đó (nghĩa chuyển) hoán dụ : Nghĩa chuyển.
II. Luyện tập
Câu 1. Tìm nghĩa của từ « chân » trong các câu :
Từ « chân » trong câu a được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức hoán dụ.
Từ « chân » trong câu b được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức hoán dụ.
Từ « chân » trong câu b được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ.
Từ « chân » trong câu b được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ.
Câu 2. Từ định nghĩa về từ « trà », nhận xét về nghĩa của từ này trong các cách dùng : trà atisô, trà hà thủ ô, trà sâm, trà linh chi, trà tâm sen…
Trong những cách dùng như : trà atisô, trà hà thủ ô, trà sâm, trà linh chi, trà tâm sen… Từ « trà » được dùng với nghĩa chuyển, không phải với nghĩa gốc như trong Từ điển tiếng Việt. « Trà » trong những cách dùng này có nghĩa là sản phẩm từ thực vật, được chế biến thành dạng khô, dùng để pha nước uống.
Câu 3. Trong những cách dùng như : đồng hồ điện, đồng hồ nước… « đồng hồ » được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ, chỉ những dụng cụ để đo có bề ngoài giống đồng hồ.
Câu 4. Tìm thí dụ để chứng minh các từ Hội chứng, Ngân hàng, Sốt, Vua là từ nhiều nghĩa.
a. Hội chứng :
- Nghĩa gốc : tập hợp nhiều triệu chứng cùng xuất hiện của bệnh tật.
VD : Hội chứng viêm đường hô hấp cấp rất phức tạp.
- Nghĩa chuyển : tập hợp nhiều hiện tượng, sự kiện biểu hiện một tình trạng, một vấn đề xã hội cùng xuất hiện ở nhiều nơi.
b. Ngân hàng.
- Nghĩa gốc : tổ chức kinh tế hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh và quản lý các nghiệp vụ tiền tệ, tín dụng.
VD : Ngân hàng Ngoại thương.
- Nghĩa chuyển : Kho lưu trữ những thành phần, bô phận cơ thể để sử dụng khi cần thiết như « Ngân hàng máu »… Hay tập hợp các dữ liệu liên quan đến tới một lĩnh vực. được tổ chức để tiện tra cứu, sử dụng như trong : « Ngân hàng dữ liệu, ngân hàng đề thi… Trong trường hợp này, nét nghĩa « tiền bạc » bị mất, chỉ còn nét nghĩa « lưu giữ bảo quản ».
c. Sốt.
- Nghĩa gốc : tăng nhiệt độ cơ thể lên quá mức bình thường do bị bệnh. Ví dụ : Nó bị sốt đến 40 oC.
- Nghĩa chuyển : ở trạng thái tăng đột ngột về nhu cầu, khiến hàng trở nên khan hiếm, giá tăng nhanh.
VD : Cơn sốt đất, cơn sốt xe, cơn sốt điện thoại…
d. Vua
- Nghĩa gốc : Người đứng đầu nhà nước, đứng đầu toàn dân để cai trị trong thời phong kiến. Ví dụ : Năm 1010 vua Lý Thái Tổ dời đô về Thăng Long.
- Nghĩa chuyển : người được coi là nhất trong một lĩnh vực nhất định, thường là sản xuất, kinh doanh, nghệ thuật, thể thao.
VD : Vua bóng đá, vua ôtô… Danh hiệu này thường dùng cho phái nam.
Câu 5. Trong hai câu thơ :
“Ngày ngày mặt trời đi qua bên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ”
Từ “mặt trời” trong câu thơ thứ hai được sử dụng theo biện pháp tu từ ẩn dụ. Tác giả gọi Bác Hồ là “mặt trời” dựa trên mối quan hệ tương đồng giữa hai đối tượng được hình thành theo cảm nhận của nhà thơ. Đây không phải là hiện tượng một từ phát triển thành nhiều nghĩa. Bởi vì sự chuyển nghĩa ở đây chỉ có tính chất lâm thời.

Mở khóa để xem toàn bộ nội dung trả lời

(?)
Bạn đã đạt đến giới hạn của mình. Bằng cách Đăng ký tài khoản, bạn có thể xem toàn bộ nội dung trả lời
Cải thiện điểm số của bạn bằng cách đăng ký tài khoản Lazi.
Xem toàn bộ các câu trả lời, chat trực tiếp 1:1 với đội ngũ Gia sư Lazi bằng cách Đăng nhập tài khoản ngay bây giờ
Tôi đã có tài khoản? Đăng nhập
0
0
Tô Hương Liên
05/08/2017 00:35:03
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TỪ VỰNG I. KIẾN THỨC CƠ BẢN
Để biết nghĩa của từ biến đổi và phát triển như thế nào, hãy thực hiện theo các yêu cầu dưới đây:
1. Đọc lại văn bản thơ Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác của Phan Bội Châu (Ngữ văn 8, tập một) và cho biết nghĩa của từ “kinh tế” trong câu “Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế” là gì? Nghĩa của từ “kinh tế” trong bài thơ này có khác với nghĩa của từ “kinh tế” mà chúng ta vẫn dùng hiện nay không?
Gợi ý: Xem lại phần chú thích; từ “kinh tế” trong văn bản thơ này là cách nói rút gọn từ kinh bang tế thế, có nghĩa là trị nước cứu đời chứ không có nghĩa chỉ một lĩnh vực của đời sống xã hội như hiện nay: hoạt động lao động sản xuất, trao đổi, phân phối và sử dụng sản phẩm, của cải vật chất.
2. Qua trường hợp trên, hãy rút ra nhận xét về nghĩa của từ trong quá trình lịch sử.
Gợi ý: Nghĩa của từ không phải nhất thành bất biến mà có thể biến đổi và phát triển theo thời gian; có thể mất đi nét nghĩa nào đó và cũng có thể được thêm vào những ý nghĩa mới.
3. Từ thường có nghĩa gốc và nghĩa chuyển. Hãy đọc những câu thơ sau, chú ý nghĩa của các từ in đậm và cho biết nghĩa nào là nghĩa gốc, nghĩa nào là nghĩa chuyển của các từ này:
(1) - Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.
Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm.
- Ngày xuân em hãy còn dài,
Xót tình máu mủ thay lời nước non.
(2) - Được lời như cởi tấm lòng,
Giở kim thoa với khăn hồng trao tay.
- Cũng nhà hành viện xưa nay,
Cũng phường bán thịt cũng tay buôn người.
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)
Gợi ý: Tra từ điển để nắm được nghĩa gốc và nghĩa chuyển của các từ xuân, tay. Dựa vào gợi ý dưới đây để xác định trường hợp nào từ được dùng với nghĩa gốc, trường hợp nào thì từ được dùng với nghĩa chuyển:
- xuân:
+ Nghĩa gốc: mùa chuyển tiếp từ đông sang hạ, thời tiết ấm dần, thường được xem là thời điểm mở đầu của một năm mới;
+ Nghĩa chuyển: chỉ tuổi trẻ, thời trẻ.
- tay:
+ Nghĩa gốc: bộ phận gắn với phần trên của cơ thể, từ vai đến các ngón, dùng để cầm, nắm;
+ Nghĩa chuyển: người chuyên hoạt động giỏi về một lĩnh vực nào đó, một môn thể thao hoặc một nghề.
4. Sự chuyển nghĩa của từ thường diễn ra theo hai kiểu quan hệ: ẩn dụ và hoán dụ. Theo quan hệ ẩn dụ, giữa nghĩa gốc và nghĩa chuyển có liên hệ tương đồng (ví dụ: nghĩa của từ xuân trong các câu thơ trên). Theo quan hệ hoán dụ, giữa nghĩa gốc và nghĩa chuyển có liên hệ gần nhau (ví dụ: nghĩa của từ tay trong các câu thơ trên).
II. RÈN LUYỆN KĨ NĂNG
1. Đọc các câu sau, chú ý nghĩa của từ chân và trả lời các câu hỏi bên dưới:
(a) Đề huề lưng túi gió trăng
Sau chân theo một vài thằng con con.
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)
(b) Năm em học sinh lớp 9A có chân trong đội tuyển của trường đi dự “Hội khoẻ Phù Đổng”.
(c) Dù ai nói ngả nói nghiêng
Thì ta vẫn vững như kiềng ba chân.
(Ca dao)
(d) Buồn trông nội cỏ dàu dàu
Chân mây mặt đất một màu xanh xanh.
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)
- Từ chân được dùng với nghĩa gốc trong câu nào?
- Từ chân được dùng với nghĩa chuyển trong câu nào? Chỉ rõ trường hợp nào từ chân được chuyển nghĩa theo quan hệ ẩn dụ, trường hợp nào chuyển nghĩa theo quan hệ hoán dụ?
Gợi ý: Tra từ điển để nắm được nghĩa gốc cũng như các nghĩa chuyển thương dùng của từ chân. Từ chân được dùng với nghĩa chuyển trong trường hợp (b) - hoán dụ, (d) - ẩn dụ.
2. Có cách định nghĩa từ trà như sau:
Trà: búp hoặc lá cây chè đã sao, đã chế biến, để pha nước uống (pha trà, uống trà, trà ngon, hết tuần trà,…)
- Hãy so sánh với nghĩa của từ trà trong các trường hợp: trà a-ti-sô, trà hà thủ ô, trà sâm, trà linh chi, trà tâm sen, trà khổ qua (mướp đắng),…
- Trong các trường hợp trên, nghĩa của từ trà được chuyển theo phương thức ẩn dụ hay hoán dụ?
Gợi ý: Từ trà trong các trường hợp trà a-ti-sô, trà hà thủ ô, trà sâm, trà linh chi, trà tâm sen, trà khổ qua (mướp đắng),… được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ.
3. Nghĩa gốc của từ đồng hồ được giải thích là: dụng cụ đo thời gian một cách chính xác (đồng hồ đeo tay, đồng hồ báo thức,…). Từ đồng hồ đã được chuyển nghĩa theo cách nào trong các trường hợp: đồng hồ điện, đồng hồ nước, đồng hồ xăng,…?
Gợi ý: Trong các từ đồng hồ điện, đồng hồ nước, đồng hồ xăng,…; từ đồng hồ được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ: dung cụ đo có hình thức giống đồng hồ.
4. Các từ hội chứng, ngân hàng, sốt, vua có là từ nhiều nghĩa không? Hãy tìm những ví dụ để chứng minh.
Gợi ý: Tra từ điển để biết nghĩa gốc của các từ. Ngoài cách dùng với nghĩa gốc, trong thực tế các từ này còn được dùng với nghĩa chuyển như thế nào? Tìm một số ví dụ cụ thể. Có thể tham khảo: hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải, hội chứng thất nghiệp,… ; Ngân hàng Công thương, ngân hàng đề thi,… ; sốt xuất huyết, sốt đất,… ; vua Lí Thái Tổ, vua bóng đá Pê-lê, vua cờ,…
5. Trong hai câu thơ sau, từ nào được dùng với nghĩa chuyển?
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
(Viễn Phương, Viếng lăng Bác)
Gợi ý: Tra từ điển để nắm được nghĩa gốc của từ mặt trời; so sánh nghĩa của từ mặt trời trong câu thứ nhất và nghĩa của từ mặt trời trong câu thứ hai.
6. Từ mặt trời trong câu thơ Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ (Viễn Phương, Viếng lăng Bác) được chuyển theo phương thức nào? Hãy phân tích tác dụng của sự chuyển nghĩa này.

Gợi ý: Từ mặt trời trong câu thơ trên được dùng theo phép ẩn dụ. Tác giả ví Bác với mặt trời là để nói điều gì? Tại sao lại có thể ví như thế?
0
0
Bạch Tuyết
05/04/2018 17:08:09

Soạn bài: Sự phát triển của từ vựng

I. Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ

Câu 1 (trang 55 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

   - Từ kinh tế trong bài thơ Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác là cách nói ngắn gọn của từ kinh bang tế thế, nghĩa là trị nước cứu đời.

   - Nghĩa của từ kinh tế ngày nay khác hẳn với nghĩa trong bài thơ, nó chỉ hoạt động lao động sản xuất, trao đổi, phân phối sản phẩm...

   → Nghĩa của từ có thể biến đổi theo, không ngừng bổ sung và phát triển.

Câu 2 (trang 55 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

   - bộ hành chơi xuân (nghĩa gốc) : mùa chuyển tiếp từ đông sang hạ, mùa đầu năm thời tiết ấm dần cây cối phát triển.

   - Ngày xuân em ... (nghĩa chuyển) : chỉ tuổi trẻ → hình thành theo phương thức ẩn dụ (tương đồng).

   - khăn hồng trao tay (nghĩa gốc) : bộ phận cơ thể người, để cầm nắm.

   - tay buôn người (nghĩa chuyển) : người chuyên hoạt động giỏi về một môn, một nghề, lĩnh vực nào đó → hình thành theo phương thức hoán dụ (gần gũi).

Luyện tập

Câu 1 (trang 56 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

   Tìm nghĩa của từ "chân" trong các câu:

   a. nghĩa gốc, chỉ một bộ phận của cơ thể.

   b. nghĩa chuyển → hoán dụ.

   c. nghĩa chuyển → ẩn dụ.

   d. nghĩa chuyển → ẩn dụ.

Câu 2 (trang 57 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

Trà trong các trường hợp trà a-ti-sô, trà hà thủ ô, trà sâm, trà linh chi, trà tâm sen, trà khổ qua (mướp đắng),... được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ : sản phẩm từ thực vật được chế biến thành dạng khô, để pha nước uống.

Câu 3 (trang 57 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

   Trong các từ đồng hồ điện, đồng hồ nước, đồng hồ xăng,... từ đồng hồ được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ : dụng cụ đo có bề ngoài giống đồng hồ.

Câu 4 (trang 57 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

TừNghĩa gốcNghĩa chuyển
hội chứngtập hợp nhiều triệu chứng cùng xuất hiện ở bệnh nào đó : hội chứng tràn dịch màng phổi ...tập hợp nhiều hiện tượng biểu hiện về một tình trạng, vấn đề : hội chứng trầm cảm sau sinh ...
ngân hàngtổ chức kinh tế về lĩnh vực kinh doanh và quản lí tiền tệ : Ngân hàng công thương Vietcombanknơi lưu giữ, bảo quản : ngân hàng máu, ngân hàng đề thi ...
sốtnhiệt độ cơ thể tăng lên quá mức bình thường do bệnh : sốt 39 độ trạng thái tăng đột ngột, bất thường : cơn sốt điện thoại ...
vuangười đứng đầu nhà nước thời phong kiến : Vua Lý Thái Tổngười được coi là nhất trong lĩnh vực nào đó : vua đầu bếp, vua phá lưới ...

Câu 5 (trang 57 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

   “mặt trời” trong câu thứ hai được sử dụng theo phép tu từ ẩn dụ. Bác Hồ giống như mặt trời mang theo ánh sáng tự do, độc lập. Đây là hiện tượng nghĩa gốc phát triển thành nghĩa chuyển nhưng mang tính tạm thời, chỉ có nghĩa trong ngữ cảnh này.

0
0
Tôi yêu Việt Nam
05/04/2018 17:08:10

Soạn bài: Sự phát triển của từ vựng

I. Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ

Câu 1:

Từ "kinh tế" trong câu "Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế" là cách nói rút gọn từ kinh bang tế thế, có nghĩa là trị nước cứu đời.

Nghĩa từ "kinh tế" hiện nay chỉ một lĩnh vực của đời sống xã hội như: hoạt động lao động sản xuất, trao đổi, phân phối và sử dụng sản phẩm, của cải vật chất.

Qua đó ta rút ra nhận xét: nghĩa của từ không phải nhất thành bất biến mà có thể biến đổi và phát triển theo thời gian; có thể mất đi nét nghĩa nào đó và cũng có thể được thêm vào những ý nghĩa mới.

Câu 2:

- xuân:

    + Nghĩa gốc: mùa chuyển tiếp từ đông sang hạ, thời tiết ấm dần, thường được xem là thời điểm mở đầu của một năm mới.

    + Nghĩa chuyển: chỉ tuổi trẻ, thời trẻ.

- Tay

    + Nghĩa gốc: bộ phận gắn với phần trên của cơ thể, từ vai đến các ngón, dùng để cầm, nắm

    + Nghĩa chuyển: người chuyên hoạt động giỏi về một lĩnh vực nào đó, một môn thể thao hoặc một nghề.

=> Sự chuyển nghĩa của từ thường diễn ra theo hai kiểu quan hệ: ẩn dụ và hoán dụ. Theo quan hệ ẩn dụ, giữa nghĩa gốc và nghĩa chuyển có liên hệ tương đồng (ví dụ: nghĩa của từ xuân trong các câu thơ trên). Theo quan hệ hoán dụ, giữa nghĩa gốc và nghĩa chuyển có liên hệ gần nhau (ví dụ: nghĩa của từ tay trong các câu thơ trên).

II. Luyện tập

Câu 1: Tìm nghĩa của từ "chân" trong các câu:

- Câu (a): nghĩa gốc, chỉ một bộ phận của cơ thể.

- Câu (b): nghĩa chuyển, theo phương thức hoán dụ.

- Câu (c): nghĩa chuyển, theo phương thức ẩn dụ.

- Câu (d): nghĩa chuyển, theo phương thức ẩn dụ.

Câu 2:

Từ trà trong các trường hợp trà a-ti-sô, trà hà thủ ô, trà sâm, trà linh chi, trà tâm sen, trà khổ qua (mướp đắng),… được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ.

Câu 3:

Trong các từ đồng hồ điện, đồng hồ nước, đồng hồ xăng,... từ đồng hồ được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ: dung cụ đo có hình thức giống đồng hồ.

Câu 4: Tìm thí dụ để chứng minh các từ Hội chứng, Ngân hàng, Sốt, Vua là từ nhiều nghĩa.

a. Hội chứng:

- Nghĩa gốc: tập hợp nhiều triệu chứng cùng xuất hiện của bệnh tật.

VD: Hội chứng viêm đường hô hấp cấp rất phức tạp.

- Nghĩa chuyển: tập hợp nhiều hiện tượng, sự kiện biểu hiện một tình trạng, một vấn đề xã hội cùng xuất hiện ở nhiều nơi.

VD: Lạm phát, thất nghiệm là hội chứng của tình trạng suy thoái kinh tế

b. Ngân hàng:

- Nghĩa gốc: tổ chức kinh tế hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh và quản lý các nghiệp vụ tiền tệ, tín dụng.

VD: Ngân hàng công thương Vietcombank.

- Nghĩa chuyển: Kho lưu trữ những thành phần, bô phận cơ thể để sử dụng khi cần thiết, hay tập hợp các dữ liệu liên quan đến tới một lĩnh vực. được tổ chức để tiện tra cứu, sử dụng.

VD: Ngân hàng máu, ngân hàng đề thi, …

c. Sốt:

- Nghĩa gốc: tăng nhiệt độ cơ thể lên quá mức bình thường do bị bệnh.

Ví dụ: Nó bị sốt đến 40 oC.

- Nghĩa chuyển: ở trạng thái tăng đột ngột về nhu cầu, khiến hàng trở nên khan hiếm, giá tăng nhanh.

VD: Cơn sốt đất, cơn sốt xe, cơn sốt điện thoại…

d. Vua:

- Nghĩa gốc: Người đứng đầu nhà nước, đứng đầu toàn dân để cai trị trong thời phong kiến.

Ví dụ: Năm 1010 vua Lý Thái Tổ dời đô về Thăng Long.

- Nghĩa chuyển: người được coi là nhất trong một lĩnh vực nhất định, thường là sản xuất, kinh doanh, nghệ thuật, thể thao.

VD: Vua bóng đá, vua ôtô… Danh hiệu này thường dùng cho phái nam.

Câu 5:

Từ "mặt trời" trong câu thơ thứ hai được sử dụng theo phép ẩn dụ. Nhưng trường hợp này không phải nghĩa gốc phát triển thành nghĩa chuyển, không phải ẩn dụ từ vựng. Đây là hiện tượng chuyển nghĩa tạm thời, chỉ có giá trị trong ngữ cảnh này, nó là ẩn dụ tu từ.

Bạn hỏi - Lazi trả lời

Bạn muốn biết điều gì?

GỬI CÂU HỎI
Học tập không giới hạn cùng học sinh cả nước và AI, sôi động, tích cực, trải nghiệm

Hôm nay bạn thế nào? Hãy nhấp vào một lựa chọn, nếu may mắn bạn sẽ được tặng 50.000 xu từ Lazi

Vui Buồn Bình thường

Học ngoại ngữ với Flashcard

×
Trợ lý ảo Trợ lý ảo
×
Gia sư Lazi Gia sư