Việt Nam đất nước ta ơi,
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn

Lời thơ quả không sai, lịch sử Việt Nam đã chứng minh Việt Nam là cái nôi của nền văn minh lúa nước. Đất nước ta khởi nghiệp là nghề trồng lúa mà lại, bên những bản làng xóm thôn, những triền sông, con suối những cánh đồng xanh thẳm trải dài tận chân trời như dấu hiệu cho du khách nhận ra đất nước chúng ta- một đất nước có nghề nông với sự gắn bó của con người cùng cây lúa nước.

Lúa là cái tên có từ bao giờ trong lời ăn tiếng nói cũng như trong từ điển Việt Nam, để chỉ loài cây lương thực chính từ việc ươm mầm những hạt thóc căng tròn vàng óng. Hạt thóc được người nông dân ngâm ủ lên mầm gieo xuống một lớp bùn dặc sếnh phát triển thành những cây mạ xanh non. Sau khi người nông dân cày bừa kĩ, đầy tháng được nhổ lên bó lại thành bó trông như những cô thiếu nữ thắt đáy lưng ong trong bộ đầm mầu xanh khuyến rũ. Rồi dưới bàn tay khéo léo nhẹ nhàng người mẹ, người bà, người chị thoăn thoắt cắm xuống bùn sâu mầu mỡ. Người nông dân ngày đêm chăm chút cho cây lúa lớn nhanh và khoẻ mạnh, không phụ lòng người chăm sóc cây lúa phát triển rất nhanh thành những ruộng lúa mênh mông, bát ngát, bờ nối bờ, thăm thẳm. Chẳng mấy chốc, ba, bốn tháng trôi qua từ cây mạ non đã trở thành cánh đồng lúa màu vàng như thảm lụa, báo hiệu mùa bội thu.

Lúa phát triển theo ba giai đoạn chính: Giai đoạn mạ non, mảmh mai yếu ớt như em bé sơ sinh run rẩy trước nắng mai hay gió bão lạnh lẽo cũng như đe doạ của những côn trùng gây hại. Dưới bàn tay cần cù và tình thương yêu của người nông dân cây mạ cũng trải qua được mùa đông giá rét của vụ đông xuân. nắng ửng hồng, bà già mùa đông cũng mệt mỏi đi nghỉ nhường chỗ cho chị mùa xuân ấm ạp trở về. Chỉ chờ có thế cây mạ xanh non trở lại, cây mạ lại được những bà mẹ nhổ lên đem ra ruộng cấy . Họ thi nhau cấy lúa thẳng hàng với lời ca và cũng là lời nhắc nhở nhau cấy đúng kĩ thuật để cây lúa cho năng xuất cao “Ngửa tay cấy lúa thẳng hàng, vừa hàng sông, đông hàng con, tròn cây lúa, nó múa nó lên”. Lúa cứ thế mà lớn lên dưới bàn tay chăm sóc của người nông dân. Nó sinh sôi nảy nở thành những khóm lúa to chật đất, lúa rì rào trong gió như kể chuyện ngày xưa lang Liêu cấy lúa lấy hạt gạo làm bánh chưng bánh giầy trong ngày lễ tiên vương. Những lá lúa như lưới lề nhưng yểu điệu duyên dáng như hàng nghìn cánh tay đùa giớn với gió tạo thành những đợt sóng lúa nhấp nhô dưới nắng chiều vàng óng. Với câu ca của người nông dân khuyên nhủ nhau “ Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống”, họ đã chăm sóc cho cây lúa phát triển, không phụ lòng dân, cây lúa ba tháng mười ngày sau khi cấy đã trổ bông rồi làm mẩy chín vàng cho những hạt gạo trắng ngần nuôi sống con người.

Cây lúa nước thích nghi với nhiều loại đất: đất cát pha, đất phèn, đất thịt, đất mỡ gà ...cũng giống người nông dân cây lúa cần cù chắt lọc tinh tuý từ đất mẹ mà lớn lên trỏ thành cây lương thực chủ lực của nền kinh tế nông nghiệp Việt Nam.. Cây lúa ở Việt Nam được người nông dân canh tác hai vụ chính là lúa chiêm (từ tháng giêng đến tháng 4, tháng 5) và lúa mùa (từ tháng 6 đến tháng 9, tháng 10)âm lịch. Cây lúa cũng có rất nhiều loại, nhưng có hai loại khác biệt là: lúa tẻ, và lúa nếp. Lúa tẻ không thể thiếu được trong bữa cơm của con người Việt Nam từ Bắc đến Nam, từ miền xuôi đến miền ngược, từ dân tộc kinh đến dân tộc tiểu số lúa vẫn là cây lương thực chính, gạo lấy từ cây lùa là thực đơn số 1 trong bữa cơm của người Việt Nam. Lúa lếp ngoài việc làm lương thực hạt gạo nếp to tròn thơm lừng người nông dân còn đem chế biến thành các lôại bánh như : Bánh cốm hay còn gọi là bánh hạnh phúc làm từ hạt thóc nếp không thể thiếu trong lễ ăn hỏi của chủ rể trong ngày lễ đính hôn, bánh chưng bánh giầy trong ngày tết, thổi xôi trong mâm cỗ cúng gia tiên. Cứ như vậy cây lúa cùng với người nông dân gắn bó bao đời nay. Cuộc sống của người Việt Nam cũng như người châu á mãi mãi đồng hành với cây lúa.

Năm tháng trôi qua nền công nghiệp hoá, hiện đại hoá được thịnh hành nhưng hình ảnh cây lúa và giá trị tiềm năng của nó vẫn là vị trí số một trong quá trình phát triển của đất nước chẳng những thế mà nó còn được lấy làm biểu tượng của các nước trong khối ASEAN như một báu vật cao quý.]

Nước Việt Nam ta hình thành và phát triển từ nền văn minh lúa nước. Khoảng 90% dân số nước ta sống chủ yếu nhờ vào nông nghiệp. Trong đó, cây lúa đóng vai trò chủ yếu. Bao nhiêu thế kỉ đã qua, con người và cây lúa gắn bó với nhau keo sơn bền chặt. Mồ hôi con người rơi đổ xuống từng luống cày mới lật , thấm vào từng tấc đất cho cây lúa ươm mầm vươn lên mượt mà xanh tốt. Đi từ Bắc chí Nam, dọc theo đường quốc lộ hay ven những rặng núi, những dòng sông, bao giờ ta cũng cũng thấy những cánh đồng lúa xanh tận chân trời hoặc vàng thắm một màu trù phú. Cây lúa là người bạn của con người, là biểu tượng của sự no ấm phồn vinh của đất nước.

Thế nhưng, có mấy ai trong chúng ta biết rõ về cây lúa?

Lúa thuộc loài thân thảo. Thân cây lúa tròn chia thành từng lóng và mắt. Lóng thường rỗng ruột, chỉ có phần mắt là đặc. Lá lúa dài và mỏng, mặt lá nhám, gân lá chạy song song . Rễ của cây lúa không dài lắm, thường mọc với nhau thành chùm bám chặt vào bùn để giữ cho thân lúa thẳng đồng thời hút dưỡng chất nuôi thân cây. Hoa lúa nhỏ nhắn, mọc thành nhiều chùm dài. Điều đặc biệt của cây lúa mà ít ai để ý đến. Hoa lúa cũng chính là quả lúa đồng thời trở thành hạt lúa sau này. Hoa lúa không có cánh hoa, chỉ có những vảy nhỏ bao bọc lấy nhuỵ ở bên trong. Lúc hoa lúa nở, đầu nhuỵ thò ra ngoài, có một chùm lông để quét hạt phấn. Hoa lúa tự thụ phấn rồi biến thành quả. Chất tinh bột trong quả khô đặc lại dần và biến thành hạt lúa chín vàng.

Muốn lấy hạt gạo bên trong, con người phải trải qua nhiều công đoạn: gặt lúa, trục lúa về, phơi cho hạt thật khô. Sau đó đổ lúa vào trong cối, dùng chày mà giã liên tục cho lớp vỏ trấu bong tróc ra. Kế tiếp phải sàng sảy để lựa ra hạt gao chắc mẩy… Sau này, máy móc đã thay dần cho sức người, năng suất tăng dần theo thời gian, nhưng ở những vùng cao người ta vẫn dùng chày để giã gạo. Tiếng chày “cụp, cum” văng vẳng trong đêm gợi lên một cuộc sống lao động thanh bình mang đậm bản sắc riêng của người dân Việt.

Cây lua ở nước ta có rất nhiều giống nhiều loại. Tuỳ vào đặc điểm địa lý từng vùng, từng miền mà người ta trồng những giống lúa khác nhau. Ở miền Bắc với những đồng chiêm trũng, người ta chọn lúa chiêm thích hợp với nước sâu để cấy trồng, miền Nam đồng cạn phù sa màu mỡ hợp với những giống lúa cạn. Ở những vùng lũ như Tân Châu, Châu Đốc, Mộc Hoá, Long Xuyên người ta chọn loại lúa “trời” hay còn gọi là lúa nổi, lúa nước để gieo trồng. Gọi là lúa “trời” vì việc trồng tỉa người nông dân cứ phó mặc cho trời. Gieo hạt lúa xuống đồng, gặp mùa nước nổi, cây lúa cứ mọc cao dần lên theo con nước. Đến khi nước rút, thân lúa dài nằm ngã rạp trên đồng và bắt đầu trổ hạt. Người dân cứ việc vác liềm ra cắt lúa đem về.

Ngày nay, ngành nghiên cứu nuôi trồng phát triển đã cho ra đời nhiều loại lúa ngắn ngày có năng suất cao như NN8, Thần Nông 8, ÔM, IR66…

Theo điều kiện khí hậu và thời tiết nước ta, cây lúa thường được trồng vào các vụ mùa sau: miền Bắc trồng vào các vụ lúa chiêm, lúa xuân, miền Nam chủ yếu là lúa Đông Xuân và lúa Hè Thu. Các loại lúa ngắn ngày thường không bị ảnh hưởng bởi vụ mùa.

Cây lúa đã mang đến cho dân ta hai đặc sản quí từ lâu đời. Đó là bánh chưng, bánh giầy và cốm. Bánh chưng bánh giầy xuất hiện từ thời Hùng Vương, biểu tượng cho trời và đất. Người Việt ta dùng hai thứ bánh này dâng cúng tổ tiên và trời đất vào những dịp lễ tết. Nó trở thành đặc sản truyền thống của dân tộc Việt.

Cốm, một đặc sản nữa của cây lúa. Chỉ những người chuyên môn mới định được lúc gặt thóc nếp mang về. Qua nhiều chế biến, những cách thức làm có tính gia truyền từ đời này sang đời khác đã biến hạt thóc nếp thành cốm dẻo, thơm và ngon. Nhắc đến cốm, không đâu ngon bằng cốm làng Vòng ở gần Hà Nội..

Tóm lại, cây lúa có tầm quan trọng rất lớn đối với nền kinh tế nước nhà chủ yếu còn dực vào nông nghiệp. Cây lúa bao đời là bạn thân thiết của người nông dân Việt Nam, không chỉ về mặt vật chất mà còn cả về mặt tinh thần. Mãi mãi vẫn còn nghe mọi người nhắc nhau những vần điệu ca dao thấp thoáng bóng hình con trâu và cây lúa:

Bao giờ cây lúa còn bông
Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn.
 

"cày đồng đang buổi bang trưa
mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày
ai ơi bưng bát cơm đầy
dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần"
vâng! đi khắp đất nước việt nam từ bắc chí nam,từ miền xuôi đến miền ngược đâu đâu ta cũng thấy những hình ảnh cách đồng lúa thẳng cánh cò bay không những lúa ở ngoài đời mà còn được các nhà thơ,nhà văn nổi tiếng đã ví hạt lúa như hạt "ngọc"và đưa vào văn chương xã hội,bài hát....theo lời thơ sáng tác của trần đăng khoa nhiueefu ca sĩ đã chỉnh sữa và có một bài không ai không biết đến chính là "hạt gạo làng ta"
đúng vậy!từ ngàn đời nay, cây lúa đã gắn bó thân thiết vói con người đặc biệt là làng quê việt nam ta. thế có ai không biết cây lúa không nhỉ?chắc là không rồi vì cây lúa chính là những hạt cơm mà bạn ăn hàng ngày! bằng hạt gạo -hạt ngọc trời ban tặng. lang liêu -vị vua thứ mười bảy đã cực nhọc trồng từng hạt lúa vf tự tay làm nên bánh chưng,bánh giày tượng trưng cho trời- đất để mà kính dâng vua cha. sau khi lên ngôi, lang liêu đã ra sức góp công ủng hộ dân làng trồng nông lúa gạo và từ đó cay lúa nước đã trở thành một nét đẹp văn hóa của người việt. hình ảnh của cây lúa và người nông dân là những mảnh màu tuyệt sắc không thể thiếu trong bức tranh làng quê việt nam bây giờ và mãi mãi về sau.
lúa là loại cây trồng thân cỏ,thân ngắn và phát triển thành bụi. lúa được ươm mầm từ những hạt thóc tốt,căng mẩy. hạt thóc ngâm trong nước ấm,ủ lên mầm rồi gieo xuốn đất bùn,trước khi gieo giống người dân phải cày ruộng,bơm thuốc,nước cho vừa đủ và đặc biệt là phải đo lường độ mặn thời tiết khí hậu để hạt mầm phát triển. đã gieo giống rồi thì chỉ cần 4-5 này là những mầm non vươn lên,rồi trở thành những cây mạ xanh tươi.lúa lớn rất nhanh chỉ cần một tháng từ một thân lúa yếu ớt ngày nào đâm ra nhiều thân mới tựa vào nhau sinh sôi nảy nở trở thành từng bụi cây,từng khóm lúa. trong giai đoạn này người dân luôn phải tưới phân,rải thuốc có vậy cây lúa mới hấp thụ vì cây lúa rất dễ bị sâu ăn.ôi!nhìn từ xa,những cô thiếu nữ đang vươn mình trong gió thật đẹp từng gợn lúa lăn tăng,từng sóng nước rì rào sao lại có thể đẹp như vậy! như một tấm lụa dài bất tận menh mông xanh ngắt tiến lại gần các cô thiếu nữ này ve vẩy gọi chim , múa bướm , từng cánh lá vươn dài , hơi cong , xanh mướt một màu. thân lúa lúc này cần rất nhiều chất dinh dưỡng để ngậm đòng , kết hạt . thân cây lúa tròn chia thành từng mắc từng mắc nhỏ, khoảng lóng từ mắc này đến mắc kia là rỗng ruột chỉ có phần đầu mắc là đặc . khi trồng lúa ta cần chú ý nhất lag giai đoạn sinh trưởng này. trong chăm sóc lúa, nhà nông chúng ta luôn tâm niệm:
"nhất nước , nhì phân , tam cần , tứ giống"
đay là yếu tố chính để làm nên vụ mùa. từ những ngày đầu gieo trồng đến lúc trưởng thành phải lư ý cung cấp nước cho lúa cũng không để ngập úng làm lúa chết. bởi thế mà hệ thống thủy lợi ra đời nhằm đáp ứng việc tưới tiêu cho lúa. song song với việc cung cấp đủ nước là việc bón phân, một việc trong giai đoạn làm đát để chuẩn bị gieo trông ta nên bón phân trâu, bò hoặc phân xanh ủ mục. ở giai đoạn mạ non cần bón phân u-rê để lúa nhanh có sức vươn lên.đến giai đoạn làm đòng thì lúa cần nhiều dinh dưỡng nên cung cấp đủ lương và chất , có thể kết hợp phân u-rê và NPK hoặc một số giống phân hóa học kết hợp với từng loại lúa , lúa cần sự chắm sóc nhất là nhổ cỏ - bón phân - diệt trừ sâu bệnh. cói như vậy láu mới ngậm đòng thì nguời dân cần trừ sâu bệnh và bơm thuốc dưỡng cây để bông lúa mẩy hạt nhiều hơn, cho năng suất cao hơn.với bộ rễ không dài lắm, mọc thành chùm bám cạn nhưng rất chặt vào đất hút dinh dưỡng trong đất để nuôi cây. nếu được gieo trồng và chăm sóc kĩ lưỡng thì lúa sẽ không phụ công người , khoảng ba đến ba tháng rưỡi tùy theo loại lúa là người dân có thể thu hoạch . đố các bạn hạt lúa được hình thành như thế nào? hạt lúa cũng chính là quả lúa và hoa lúa giai đoạn trước đó. hoa lúa không có cánh đâu nhé các bạn nó không như các loại hoa khác mà thay vào đó là các vảy trấu nhỏ bao quanh lấy nhụy. lúc hoa lúa nảy nở nhụy thò ra là lúa tự thụ phấn rồi biến thành quả, chất tinh bột khi quả vừa cừng và săn chắc là lúc đó hạt lúa chín vàng . khi mùa vàng về, cánh đồng trải dài, tấm lụa nhung xanh ngày nào giờ đã đổi màu vàng ươm . đồng quê, bát ngát dậy mùi hương lúa mới , hương lúa thấm sâu trong từng nếp khăn, từng vạt áo của người nông dân. cô thiếu nữ xanh mạ giờ đã già dặn hơn .còn gì đẹp bằng cánh đồng lúa trong mùa gặt:
đồng chiêm phả nắng lên không
cánh cò dẫ gió qua thung lúa vàng
gió nâng tiếng hát chói chang
long lanh lưỡi hái liếm ngang chân trời.
cứ thế , một năm có hai vụ mùa chính.vụ chiêm xuân từ thánh giêng đến tháng bốn , thánh năm . vụ mùa từ tháng 6 đến tháng 10.vì thánh mười hàng năm đều mưa bão lụt lội nên người dân rất e dè trong việc trồng lúa tháng này nên có nơi làm một vụ phụ đối với giống lúa ngắn ngày để tăng năng suất thu nhập.
cây lúa nuôi sống con người nên tùy theo vùng miền có nơi trồng lúa nước nhưng có nơi lại trồng lúa tẻ.vì vậy việt nam ta rất đa dạng giống lúa như: lúa nước, lúa 202, lúa thơm...
"cốm vàng thơm mãi bàn tay"
một loại đặc sản nổi tiếng của hà nội chắc hẳn ai cũng biết. cốm được làm từ lúa nếp non một thức quà thanh nhã của người hà nội. không những cốm mà trên toàn đất nước việ nam ta có các loại đặc sản làm từ gạo mà chính công sức của mọi người dân nuôi trồng như: bún bò Huế, bánh xèo, bánh tét..vô cùng đa dang và phong phú.
trong sản xuất nông nghiệp , lúa có tầm quan trọng đặc biệt . đưa nền kinh tế gia đình và nền kinh tế quốc dân ngày một đi lên lúa luôn có giá trị vô cùng to lớn giúp con người có cơm no áo mặc , cung cấp dinh dưỡng thiết yếu,rất cần thiết cho cơ thể con người. không chỉ có giá trị về vật chất mà còn có giá trị về tinh thần của con người việt . nếu không có gạo,thật là khó khăn trong việc tạo nên nền văn hóa ẩm thực mang bản săc văn hóa việt nam.
ngày nay, việt nam là thành viên WTO nên hoạt động buôn bán xuất nhập khẩu được mở rộng, các dụng cụ công nông như máy bay đẻ xịt thuốc và tưới nước, máy gặt...chưa kể rơm rạ sau khi thu hoạch còn là nguồn thức ăn cho trâu , bò, rơm khô là chất đốt, ủ phân bón ruộng , dùng để làm nấm , vỏ trấu dùng để ấp trứng, cám gạo là thức ăn , thức uống cho gia súc , gia cầm...
viêt nam ta là một "cái nôi" của nền văn minh lúa nước, làm cho đất nước thêm trù phú, cuộc sống con người ngày càng no ấm, tôn vinh dân tộc ta.
"nhờ mưa trời gió thuận hòa
lúa vàng đầy ruông, lời ca vang đồng"
mọi người hãy cùng nhau đưa đất nước đi lên với thế giới nông nghiệp hiện đại nhé!