1. Rệp sáp (Pseudococus spp.)

1.1. Đặc điểm hình thái
- Rệp trưởng thành có hình bầu dục trên mình có nhiều sợi sáp dài trắng xốp. Trưởng thành đực mình thon dài, có cánh không có sáp, mắt to đen, râu và chân có nhiều lông ngắn.
-Trứng bầu dục dính với nhau thành ổ tròn, bên ngoài có lông tơ bao phủ.
-Rệp non mới nở màu hồng. Chưa có sáp bên mình, chân khá phát triển.
-Vòng đời từ 29-42 ngày

1.2. Đặc điểm sinh sống và gây hại
Rệp thường gây hại ở chùm quả, lá và hại rễ.
- Loài rệp sáp hại lá và chùm quả: rệp bắt đầu đẻ trứng vào mùa mưa ở các kẽ lá, nụ hoặc chùm quả non. Rệp non sau khi nở, nhanh chóng tìm nơi sinh sống cố định. Mùa mưa sinh sản rất nhiều làm quả rụng. Rệp hút chất dinh dưỡng làm cho quả bị vàng, rụng, làm giảm năng suất và chất lượng quả.
- Rệp sáp hại rễ thì sinh sống ở quanh rễ, dưới đất, tạo ra một lớp bọc không thấm nước ở quanh trục rễ. Những cây bị hại lá vàng, héo và dần dần cây bị chết.
1.3. Biện pháp phòng trừ
- Có thể sử dụng các loại thuốc BVTV sau để phòng trừ:
+ Chlorpyrifos Ethyl (Lorsban 30EC, Pyrinex 20 EC).
+ Diazinon (Diazan 10GR)
+ Cypermethrin (SecSaigon 50EC)
+ Cypermethrin + Profenofos (Polytrin P 440 EC)
+ Chlorpyrifos Methyl (Sago - Super 20EC),

2. Ve sầu
2.1. Triệu chứng gây hại
- Ấu trùng gây hại ở bộ phận rễ tơ của cây cà phê làm cây chậm phát triển, còi cọc, giảm năng suất.
- Vườn cà phê bị ve sầu gây hại biểu hiện: Cây cằn cọc lá úa vàng, các cành dinh dưỡng phát triển kém, chồi ngọn và lá ra ít. Nếu bị hại nhẹ thì cây còn xanh và lá cà phê mo lại lên phía trên, nếu bị nặng thì rụng lá và rụng trái xanh. Quả non phát triển chậm, một số bị rụng.
- Các rễ tơ ở độ sâu 0-15cm phát triển chậm, một số rễ bị đen, thối khô từ đầu rễ vào. Cây không ra rễ non, số lượng rễ tơ giảm rõ rệt.

Ve sầu hại cà phê (Purana guttularis)

2.2. Nguyên nhân
- Do mất cân bằng hệ sinh thái đồng ruộng: Sự giảm sút của các loài thiên địch bắt mồi: ong, kiến ăn mồi, nhện, bọ rùa, bọ đuôi kìm... nên ve sầu bùng phát mạnh.
- Rễ cà phê bị ấu trùng ve sầu gây hại tạo điều kiện thuận lợi cho một số nấm, tuyến trùng tấn công rễ cây cà phê
2.3. Đặc điểm hình thái
- Tính đến đầu năm 2013 tại Lâm Đồng có 6 loài ve sầu gây hại cà phê gồm: Ve sầu phấn trắng; ve sầu nâu đỏ; ve sầu nhỏ; ve sầu cánh vân và ve sầu lưng vằn, Ve sầu 4 chấm. Loài ve sầu phổ biến nhất là loài ve sầu nhỏ (Purana guttularis Walker).
- Về hình thái và tập tính sinh học các loài ve sầu hại cà phê:
+Trứng: con cái đẻ trứng vào cành nhỏ (đường kính từ 0,5 -1cm) của cây, trứng được đẻ theo từng ổ khoảng 10-20 trứng/ổ. Mỗi con cái có thể đẻ từ 400-600 trứng. Thời gian phát dục của trứng từ 4-14 tuần tuỳ thuộc loài và điều kiện ngoại cảnh.
+Ấu trùng: Trứng sau khi nở ra ấu trùng tuổi 1 sẽ rơi xuống đất, ấu trùng đào hang sâu dưới đất từ 15-40cm, pha ấu trùng kéo dài 2-17 năm dưới đất. Ấu trùng chích hút hệ thống rễ của cây để sống. Ấu trùng năm cuối cùng (phần lớn loài 13-17 năm) thường tạo ra các mu đất cao từ 6-10cm trên mặt đất để sống tránh đất quá ẩm hay úng nước.
+Trưởng thành: Ấu trùng đến kỳ vũ hoá bò lên khỏi mặt đất vào ban đêm. Chúng leo lên cành, lá cây để chuẩn bị lột xác lần cuối thành con trưởng thành. Loài 13-17 năm thường vũ hoá đồng loạt, trùng hợp trong vài ngày (thường vào giữa tháng 5 đầu tháng 6). Loài 2-7 năm vũ hoá từ tháng 4-9 hàng năm. Ve sầu trưởng thành chỉ sống từ 2-4 tuần. Chúng hút nhựa thân cây để sống. Ve sầu đực kêu thành các bài hát để quyến rũ con cái. Ve sầu cái không kêu. Sau khi bắt cặp và đẻ trứng chúng hoàn tất vòng đời.
2.4. Biện pháp phòng trừ
- Biện pháp canh tác:
+Chăm sóc cây sinh trưởng tốt tăng sức đề kháng cho cây.
+ Tạo tán, tỉa cành thông thoáng để hạn chế trưởng thành đẻ trứng.
+Hàng năm sau khi thu hoạch xong cần cào bồn tạo môi trường sống bất lợi cho ấu trùng ve sầu tuổi nhỏ (tuổi 1-2).
+ Tỉa bỏ và thu gom tiêu huỷ các cành nhỏ mà ve sầu đã đẻ trứng.
+ Dùng các lưới nylon bao quanh thân, cành cây ngăn không cho ve sầu đẻ trứng vào thời kỳ vũ hoá hàng năm (tháng 5-6).
+Dùng màng nilon phủ dưới đất xung quanh gốc cây không cho ấu trùng ve sầu sau khi nở chui xuống đất (tháng 6-9).
+Dùng các loại keo dính: có thể dùng keo dính chuột hoặc một số loại keo khác có độ dính cao có tẩm thuốc BVTV bôi xung quanh thân cà phê ở đoạn gốc cách mặt đất 10-20cm, nhằm ngăn chặn và tiêu diệt ấu trùng ve sầu từ dưới đất leo lên cây vũ hoá.
+ Dùng tăm xe chọc sâu 25-30cm vào lỗ trong đất để giết ấu trùng ve sầu.
- Biện pháp sinh học
- Dùng bẫy đèn thu hút trưởng thành ở giai đoạn vũ hoá rộ (tháng 5-9) vào bẫy để tiêu diệt.
- Hạn chế tối đa việc dùng thuốc BVTV tiêu huỷ trắng thảm thực vật (cỏ dại) nhằm duy trì hệ sinh vật đất và giữ phong phú hệ rễ thực vật, tạo nhiều nguồn thức ăn cho ấu trùng.
- Biện pháp hoá học
Thường xuyên kiểm tra rễ cà phê, khi phát hiện có nhiều ấu trùng gây hại thì phải tiến hành xử lý bằng các loại thuốc sau:
+ Diazinon (Cazinon 10 GR)
+ Fipronil (Regent 0.3GR, Suphu 10GR)
+ Chlorpyrifos Methyl (Sago – Super 3 GR )
+ Chlorpyrifos Ethyl + Permethrin (Tasodant 6GR)

3. Mọt đục cành (Xyleborus morstatti)
3.1. Đặc điểm hình thái
- Trứng: Màu trắng, kích thước rộng 0,3 mm và dài 0,5 mm
- Ấu trùng: Sâu non đẫy sức dài khoảng 2 mm màu trắng kem, đầu màu nâu nhạt, không có chân.
- Nhộng: Màu trắng kem, dài gân như con trưởng thành.
- Trưởng thành: Cơ thể có chiều dài gấp đôi chiều rộng. Con cái màu nâu sẫm đến đen hoàn toàn, dài 1,4 - 1.9mm. Con đực nhỏ không có cánh dài 0,8 – 1,1mm.

Mọt đục cành (Xyleborus morstatti)

3.2. Tập tính sinh sống và gây hại
- Con cái màu nâu sẫm đến đen đục vào cành bằng một lỗ nhỏ (1 mm) ở mặt dưới của cành, xâm nhập vào giữa cành, đào một hầm ngầm và đẻ trứng ở đó. Mỗi ổ khoảng 30-50 trứng. Sâu non phát triển ở thành vách của hầm ngầm.
-Vòng đời của mọt đục cành từ 30-35 ngày.
- Mọt phát triển mạnh vào các tháng 3-6 hàng năm, chủ yếu phá hại trên cây cà phê trong thời kỳ kiến thiết cơ bản (2-3 năm) trước khi bước vào thời kỳ kinh doanh.
- Cành bị hại khá rõ rệt, lá có màu nâu sẫm và bị héo rũ nhanh chóng, rồi chết khô trên cây. Bẻ cành xuống, chẻ đôi thấy một đoạn cành đã bị mọt đục rỗng ở giữa.
3.3. Biện pháp phòng trừ
- Biện pháp canh tác: Trồng cây che bóng. Nên cắt bỏ phần bị mọt hại và phải đốt tiêu hủy (chú ý phải cắt bỏ đồng loạt).
- Biện pháp hóa học: Sử dụng một trong các loại thuốc sau để phòng trừ:
+ Diazinon (Diaphos 50EC)
+ Abamectin (Tungatin 3.6EC)
+ Alpha-cypermethrin+ Chlorpyrifos Ethyl (Careman 40EC)
+ Abamectin + Matrine (Amara 55EC)

4. Rệp muội, rệp vảy nâu, rệp vảy xanh
4.1. Đặc điểm hình thái
- Rệp muội: có 2 loại đen và xanh giống nhau về hình dáng.
+ Trưởng thành có cánh hoặc không có cánh.
+ Rệp non và trưởng thành giống nhau về hình dáng, ở giai đoạn trưởng thành bụng phình to, cuối thân có 2 ống tiết dịch.
- Rệp vảy nâu: Trưởng thành cái không có cánh và được bọc bằng vỏ nâu, phồng lên hình bán cầu dài 2-3mm. Trưởng thành đực có cánh dài 1,2mm, màu xanh vàng nhạt.
- Rệp vảy xanh: Trưởng thành cái không có cánh mình dẹt, vỏ mềm và màu xanh. Rệp non màu vàng xanh.

Rệp vảy Rệp muội

4.2. Đặc điểm sinh sống và gây hại
- Rệp muội: Hại nhiều loại cây trồng như chè, cà phê, cam quýt…, rệp bám vào các ngọn lá non để hút dịch làm cho lá non cong queo, phát triển không bình thường. Rệp muội phát triển quanh năm nhưng nhiều nhất là khi cà phê ra búp non.
- Rệp vảy nâu: Trứng nhỏ được đẻ thành ổ ở dưới vỏ của con cái, khi nở rệp chưa có vỏ, màu vàng nhạt hình bầu dục, rệp bám vào cành lá hút dịch cây làm cho cành lá kém phát triển. Rệp thường gây hại vào mùa khô.
- Rệp vảy xanh: Rệp vảy xanh cũng bám vào lá và cành non để hút dịch cây, làm lá biến vàng.
4.3. Biện pháp phòng trừ
Có thể sử dụng các loại thuốc sau để phòng trừ:
- Acephate (Lancer 50SP)
- Benfuracarb (Oncol 20EC);
- Chlorpyrifos Ethyl (Pyritox 480EC);
- Alpha-Cypermethrin (Fastac 5EC);
- Imidacloprid (Confidor 100SL)

5. Sâu đục thân mình hồng (Zeuzera coffeara)
5.1. Đặc điểm hình thái
Trưởng thành là loài bướm trắng với nhiều chấm xanh biếc, thân dài 20-30mm, màu đỏ và được phủ bằng lớp lông trắng. Sâu non đẫy sức dài 30-50mm màu hồng. Nhộng dài 15-34mm.
5.2. Tập quán sinh sống, quy luật phát sinh và gây hại
Bướm cái đẻ trứng vào vỏ cây, sâu non đục vào giữa thân cây và đùn mạt gỗ ra ngoài. Cây bị hại dễ bị gãy ngang.
Sâu thường phá hại thân, có khi hại cành cấp 1, cấp 2. Sâu có thể phá hại từ cành này sang cành khác, gây ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của cây thậm chí gây chết cây.
Suốt vòng đời của sâu đục vào thân và sống bên trong đó, đến khi trưởng thành bay ra ngoài tìm những nơi cành lá xanh tốt xum xuê để đẻ trứng, trứng được đẻ thành từng ổ ở vỏ cây.
Sâu thích hợp ở nhiệt độ 20-28oC, dưới 18oC sâu phát triển chậm, sâu thường gây hại ở cây có tán không cân đối, những vườn không có cây che bóng.

5.3. Biện pháp phòng trừ
- Trồng cây che bóng làm giảm cường độ ánh sáng. Tạo hình sửa cành, tạo cho cây có một hình thù cân đối, thân cây được che phủ từ trên xuống dưới.
- Đối với cây bị hại nặng cần cưa cắt đoạn thân có sâu đem đốt tiêu hủy.
- Sử dụng một số loại thuốc BVTV sau để phòng trừ:
+ Diazinon (Diazol 10GR, Diazan 50EC)
+ Chlorpyrifos Ethyl + Cypermethrin (Tungcydan 55EC).

6.Sâu đục thân mình trắng (Xylotrechus quadripes)
6.1.Đặc điểm hình thái
- Trứng màu ngà, sâu non trắng ngà luôn nằm thẳng, không có chân, toàn thân gồm nhiều đốt, răng cứng khỏe.
- Trưởng thành thuộc họ xén tóc dài 17-18mm, ngang 5-7mm. Râu đầu thẳng và có nhiều đốt. Cánh cứng màu đen có các khoang đen hình chữ nhân xen kẽ các vạch vàng xám cũng hình chữ nhân. Lưng ngực màu vàng xám.
- Nhộng trần màu vàng.

6.2.Đặc điểm sinh sống và gây hại
-Cây bị hại, lá non bị hại biến dạng, mép lá hơi xoăn, phiến lá không phẳng phiu, chuyển từ xanh bóng sang xanh đậm màu.
- Trên thân, có các vết lằn vòng quanh dưới vỏ cây. Trên cây đã bị sâu xâm nhập và đã vũ hóa bay đi, phát hiện các lỗ nhỏ tròn, toàn bộ cành lá phía trên đều bị vàng úa, cằn cỗi, trong khi các cành phía dưới vẫn xanh tốt. Cây dễ bị gãy gục ở đoạn sâu đục.
- Khi chẻ thân cây bị đục, trong thân có thể có một hoặc nhiều sâu non.
- Trưởng thành đẻ trứng vào vết nứt của vỏ thân rải rác hoặc thành từng cụm. Sau khi nở, sâu non đục vào gỗ, rồi đục ngoằn nghèo quanh vòng cây, tiện ngang các mạch gỗ. Sâu đục tới đâu, đùn phân và mạt cưa bịt kín đến đó. Khi sắp chuyển thành nhộng, sâu đục ra phía gần vỏ, cho tới khi vỏ sắp thủng thì dừng lại. Sâu hóa nhộng ở gần vỏ.
- Sâu đục thân phát triển quanh năm nhưng có 2 đợt chính vào tháng 4, 5 và 10, 11. Trưởng thành ưa đẻ trứng vào những cây ít cành, thưa lá. Chúng hoạt động mạnh khi nhiệt độ cao, ánh sáng nhiều.
- Vòng đời của sâu đục thân: Biến động từ 135 – 215 ngày
6.3 Biện pháp phòng trừ
- Trồng cây che bóng làm giảm cường độ ánh sáng. Tạo hình sửa cành, tạo cho cây có một hình thù cân đối, thân cây được che phủ từ trên xuống dưới.
- Đối với cây bị hại nặng cần cưa cắt đoạn thân có sâu đem đốt tiêu hủy.
- Sử dụng một số loại thuốc BVTV sau để phòng trừ:
+ Diazinon (Diazol 10GR, Diazan 50EC)
+ Chlorpyrifos Ethyl + Cypermethrin (Tungcydan 55EC).