“Nhiều người cho rằng, Thủy Tinh là sự hình tượng hóa và thần thánh hóa nước lũ, còn Sơn Tinh là sự hình tượng hóa và thần thánh hóa tinh thần, ý chí, khả năng và thành quả chống bão lụt của nhân dân. Không hoàn toàn như vậy, Sơn Tinh và Thủy Tinh là những hình tượng huyền thoại, được hình thành, nhào nặn trong trí tưởng tượng của người Việt cổ, trong đó những yếu tố tự nhiên và xã hội, hiện thực và lí tưởng đã kết hợp, hòa lẫn với nhau, rất khó tách bạch. Sơn Tinh là sự khái quát hóa, hình tượng hóa và thần thánh hóa không chỉ riêng lực lượng con người (tinh thần, ý chí, thành quả chống lũ lụt của nhân dân) mà còn có cả lực lượng tự nhiên (rừng, núi). Sự xung đột giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh không chỉ phản ánh mâu thuẫn giữa con người và hiện tượng bão lụt trong thiên nhiên mà còn phản ánh cả sự xung đột giữa con người với con người, giữa các bộ tộc miền biển và miền núi trong thời kì Văn Lang của các vua Hùng. Cơn giận lưu niên “năm năm báo oán, đời đời đánh ghen” của Thủy Tinh là sự phản ánh và lí giải vô cùng độc đáo, tài tình hiện tượng bão lụt hàng năm (mang tính chu kì) của thiên nhiên và hiện tượng ghen tuông dai dẳng của con người.

Sơn Tinh Thủy Tinh là câu chuyện đã gắn với tuổi thơ của mỗi người. Truyện không chỉ kể về trận chiến ác liệt giữa hai vị thần mà còn là truyền thuyết để lý giải những hiện tượng thiên tai hiểm ác và thành quả trong quá trình trị thuỷ, chinh phục tự nhiên của người Việt.

Cuộc gặp gỡ và tranh tài giữa hai vị thần bắt đầu khi Hùng Vương thứ 18 kén chồng cho con gái, nàng tên là Mị Nương, một người con gái hiền dịu và xinh đẹp tuyệt trần. Say mê nhan sắc và con người nàng nên Sơn Tinh và Thủy Tinh cùng đến hỏi nàng làm vợ. Tuy nhiên sự xuất hiện cùng lúc của hai người đã khiến vua Hùng bối rối, ông đắn đo không biết chọn ai vì hai người đều ngang tài ngang sức, một người là chúa vùng non cao còn người kia lại là kẻ ngự trị vùng sông nước. Không thể đem tài sức của hai người lên bàn cân nên vua đã quyết định chọn rể bằng cách đưa ra lễ vật, trong hai người ai kiếm ra đủ số lễ vật và mang đến trước người đó sẽ cưới được Mị Nương.

Buổi sáng hôm sau, Sơn Tinh là người đã mang sính lễ đến trước và rước được Mị Nương làm vợ, còn Thủy Tinh chậm trễ đến sau nên không cưới được nàng. Đọc đến đây tưởng rằng Thủy Tinh sẽ buồn rầu và đau lòng vì đã để mất người con gái mà ngài yêu, tuy nhiên thay vì đau khổ ngài lại ôm hận với Sơn Tinh và hô mưa gọi gió đánh đuổi tình địch nhằm cướp lại người yêu.

Hận thù khiến cho Thủy Tinh trở nên giận dữ, chàng hô mưa gọi gió làm trời đất rung chuyển, nước sông dâng lên cuồn cuộn nhấn chìm nhà cửa, ruộng đồng. Đối mặt với sự giận dữ điên cuồng của kẻ thù, Sơn Tinh đã bình tĩnh dốc sức bốc từng quả đồi, nước dâng đến đâu chàng đắp núi chặn đến đó. Và trận chiến cân tài cân sức cứ thế diễn ra hàng tháng trời, cuối cùng Thủy Tinh đuối sức và phải rút về. Tuy nhiên Thủy Tinh vẫn không chịu thừa nhận mình thua cuộc và hằng năm vẫn dâng nước lên đánh Sơn Tinh để trả thù. Sự kiện này được cho là nguồn gốc để lý giải cho việc thiên tai bão lũ liên tục xuất hiện hằng năm xong lại thoái lui.

Sơn Tinh và Thủy tinh là hai vị thần với tính cách trái ngược nhau, Sơn Tinh là biểu tượng tượng trưng cho sức mạnh của con người chung tay đồng lòng chống lại bão lũ và ước mơ chế ngự thiên tai bão lụt của nhân dân ta, còn Thủy Tinh lại tượng trưng cho sức mạnh, sự hiểm ác không lường trước được của thiên tai. Hằng năm Thủy Tinh vẫn mang dâng nước gây thiên tai, bão lụt để trả thù nhưng Sơn Tinh vẫn kiên cường chống lại bão lụt, bảo vệ mảnh đất của cha ông, ngài đã trở thành biểu tượng của niềm tin và sức mạnh đoàn kết của nhân dân, dù có trải qua bao khó khăn nhưng vẫn kiên cường chống trả, vượt lên trên mọi hoàn cảnh để chế ngự thiên nhiên và gìn giữ hạnh phúc ấm no.

Sơn Tinh Thủy Tinh là một câu truyện hay và giàu ý nghĩa, qua câu truyện ta thấy được khát vọng vươn lên để chế ngự thiên nhiên của con người, dù thiên nhiên có hiểm nguy và hung dữ đến mấy nhưng bằng trí tuệ và sự đồng lòng của con người chúng ta đều có thể vượt qua được, tìm thấy cuộc sống ấm no cho bản thân mình.