Nếu như được xuyên không về quá khứ, tôi muốn xuyên về giai đoạn cuối thời Lý, đầu thời Trần để chứng kiến Drama nổi tiếng nhất lịch sử: Cảnh – Hoàng – Thiên – Liễu.

Bài viết dưới đây không nói về đúng sai của Thái sư Trần Thủ Độ và Linh Từ Quốc Mẫu Trần Thị Dung cũng như những việc liên quan chính trị. Hậu thế chúng ta chỉ nên ngoảnh mặt lại nhìn lịch sử, chứ không được phán xét những gì tiền nhân đã làm.

Với cuộc đời đầy sóng gió, Lý Chiêu Hoàng – Lý Chiêu Thánh – Lý Thiên Hinh, tên húy là Lý Phật Kim: Vị vua cuối cùng của nhà Lý, Nữ hoàng đầu tiên của Đại Việt, Nữ vương bi kịch nhất lịch sử. Từ làm vua triều Lý xuống làm hậu triều Trần, bị phế truất làm công chúa và tệ hại nhất là bị chồng đem gả cho người khác.

Năm 1224, Trần Thủ Độ ép Lý Huệ Tông nhường ngôi cho con gái là công chúa Chiêu Thánh. Năm đó nàng mới 7 tuổi – bảy tuổi, nàng lên ngôi, và rơi vào cuộc chiến chính trị, báo động kết thúc của vương triều nhà Lý rực rỡ hơn 200 năm.

1225 – Dưới sự dàn xếp của Trần Thủ Độ, Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh, chấm dứt thời gian cai trị của nhà Lý, lịch sử bước sang trang mới. Từ Hoàng đế, Chiêu Hoàng trở thành Hoàng hậu, vợ của Trần Thái Tông Trần Cảnh.

Về việc nhường ngôi cho chồng, Đại Việt sử kí toàn thư có ghi chép:

“Một hôm, Cảnh lúc ấy mới lên 8 tuổi, phải giữ việc bưng nước rửa, nhân thế vào hầu bên trong. Chiêu Hoàng trông thấy làm ưa, mỗi khi chơi đêm cho gọi Cảnh đến cùng chơi, thấy Cảnh ở chỗ tối thì thân đến trêu chọc, hoặc nắm lấy tóc, hoặc đứng lên bóng.

Có một hôm, Cảnh bưng chậu nước hầu, Chiêu Hoàng rửa mặt lấy tay vốc nước té ướt cả mặt Cảnh rồi cười trêu, đến khi Cảnh bưng khăn trầu thì lấy khăn ném cho Cảnh. Cảnh không dám nói gì, về nói ngầm với Thủ Độ.

Thủ Độ nói: “Nếu thực như thế thì họ ta thành hoàng tộc hay bị diệt tộc đây?”.

Lại một hôm, Chiêu Hoàng lại lấy khăn trầu ném cho Cảnh, Cảnh lạy rồi nói: “Bệ hạ có tha tội cho thần không? Thần xin vâng mệnh”. Chiêu Hoàng cười và nói: “Tha tội cho ngươi. Nay ngươi đã biết nói khôn đó”.

Cảnh lại về nói với Thủ Độ. Thủ Độ sợ việc tiết lộ thì bị giết cả, bấy giờ mới tự đem gia thuộc thân thích vào trong cung cấm. Thủ Độ đóng cửa thành và các cửa cung, sai người coi giữ, các quan vào chầu và các tướng không được vào. Thủ Độ loan báo rằng:

“Bệ hạ đã có chồng…”

Bảy tuổi, làm sao có tình cảm nam nữ? Có chăng chỉ là sự gần gũi và ngây thơ giữa 2 đứa trẻ. Chỉ vì sự trong sáng của trẻ thơ mà những người lớn kia đã biến nó thành một âm mưu chính trị – một cách chuyển giao êm thấm và khôn khéo.

1226 – Trần Thủ Độ ép chết Lý Huệ Tông. Trước khi chết ngài còn khấn: “Thiên hạ nhà ta đã vào tay ngươi, ngươi lại còn giết ta, ngày nay ta chết, đến khi khác con cháu ngươi cũng sẽ bị như thế.”

Quả nhiên, lời từ miệng vua thốt ra không sai. Sau đó, nhà Trần cũng bị rơi vào tay ngoại thích, khi Hồ Quý Ly lên ngôi và lập ra nhà Hồ.

Năm 1233, Lý Chiêu Hoàng 14 tuổi, hạ sinh thái tử Trần Trịnh, nhưng Thái tử mất sau đó không lâu. Sau cơ sự ấy, cơ thể nàng suy nhược và không hoài thai được nữa.

1237 – Lo sợ Chiêu Thánh không sinh nở được sẽ dẫn đến sự sụp đổ của nhà Trần, Trần Thủ Độ và Trần Thị Dung bàn bạc, yêu cầu Trần Thái Tông phế hoàng hậu, lập Thuận Thiên công chúa – chị gái của Chiêu Thánh, và cũng là vợ của Trần Liễu (anh trai của Thái Tông Trần Cảnh) – đang mang thai 3 tháng, lên làm Hoàng hậu.

Trần Cảnh không chấp nhận được chuyện trái đạo, vô luân thường đạo lý ấy, nên đang đêm đã trốn khỏi kinh thành để lên gặp sư chùa Phù Vân ở Yên Tử nương nhờ. Thái sư vừa dỗ dành vừa gây sức ép rất lớn, cuối cùng hoàng đế cũng phải chịu nghe theo.

Không còn cách nào khác, Trần Thái Tông phải trở về kinh thành, phế bỏ Chiêu Thánh, lập công chúa Thuận Thiên làm Hoàng hậu. Chiêu Thánh công chúa lúc đó độ 19 – 20 tuổi.

Vậy Trần Cảnh – Chiêu Hoàng – Thuận Thiên – Trần Liễu. Ai mới là người có lỗi?

Chiêu Thánh – từ ngôi cửu ngũ chí tôn, bị giáng thành Hoàng hậu rồi làm Công chúa, mang tội danh thiên cổ làm mất cơ nghiệp nhà Lý. Cuộc đời là một nỗi bi thương.

Thuận Thiên – lên ngôi Hoàng hậu nhưng là để thay thế cho em gái. Lấy chồng của em gái, em trai của chồng. Có lẽ sự ăn năn đã khiến bà ra đi khi còn quá trẻ – 32 tuổi. Tuy nhiên, bà vẫn có ba người con với Trần Cảnh và một với Trần Liễu.

Còn Trần Liễu – Còn gì đau lòng hơn khi vợ mang thai cốt nhục 3 tháng của mình lại bị em ruột lấy làm vợ. Lực bất tòng tâm không thể kháng lại thế lực lớn, chỉ có bi phẫn, uất hận lẫn đau thương.

12 năm – Cùng nhau lớn lên, 7 năm làm vợ chồng, từ ngây thơ non nớt đến tình yêu khắc cốt khi tâm….

Vậy Chiêu Thánh có yêu Trần Cảnh hay không?

Chắc chắn là có, nhưng thời thế và lợi ích gia tộc không cho phép họ ở bên nhau, chỉ có thể mãi mãi nhìn người kia ở bên cạnh người khác.

Vậy Trần Cảnh có yêu Chiêu Thánh không?

Cũng chắc chắn là có, vì họ đã cùng nhau trải qua những năm tháng thanh xuân. Năm 20 tuổi, vì không thể chấp nhận được việc cưới chị dâu do Trần Thủ Độ sắp xếp, Vua đã bỏ kinh lên chùa với ý niệm xuất gia. Về câu chuyện gả vợ cho người khác, Trần Cảnh cũng bị tiếng vang chê trách muôn đời:

“Trách người quân tử bạc tình

Chơi hoa rồi lại bẻ cành bán rao.”

Năm 1258, sau kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ nhất, vua Trần Thái Tông gả Chiêu Thánh cho Lê Phụ Trần (vốn tên là Lê Tần) – vị tướng có công cứu giá và được đặc ân đổi họ sang họ Trần.

Không biết Trần Thái Tông gả Chiêu Thánh cho Lê Tần với mục đích gì, nhưng dù sao những năm tháng còn lại, Chiêu Thánh cũng được hạnh phúc bên chồng và sinh hạ một trai một gái. Một trong những người con là vị tướng Trần Bình Trọng với câu nói để đời – “Ta thà làm ma nước Nam chứ không thèm làm vương đất Bắc”.

Năm 1277, Trần Thái Tông qua đời.

Năm 1278, Chiêu Thánh công chúa qua đời, ra đi không rõ nguyên nhân.

Dù sao đi nữa, tôi vẫn tin vào tình yêu, tin vào duyên nợ giữa Trần Cảnh và Chiêu Thánh. Tôi tin hai người họ vốn đã yêu nhau vô cùng, nhưng kiếp này lại vô tình trở thành nạn nhân trong cuộc chiến vương quyền chính trị tàn bạo.

Nhưng người xưa đã đi, lịch sử luôn là ẩn số. Nhìn mối lương duyên của hai người, hậu thế cũng chỉ có thể thở dài xót xa. Âu cũng là số kiếp có duyên nhưng phận mỏng của Trần Thái Tông và Lý Chiêu Hoàng.