Là một trong những gương mặt tiêu biểu của văn học hiện thực Việt Nam, Kim Lân đã để lại cho kho tàng văn học Việt Nam những tác phẩm xuất sắc. Một trong những tác phẩm đó là Vợ nhặt. Tác phẩm lấy bối cảnh vào những năm đen tối nhất của dân tộc ta, khi hơn hai triệu đồng bào ta chết đói. Nhưng cũng chính từ đêm đen đó mà ánh sáng tình người lại rực rỡ và đẹp đẽ hơn bao giờ hết. Vẻ đẹp của nhân tính, long nhân đạo đó được tập trung nhất trong nhân vật anh cu Tràng.

   Vợ nhặt vốn ban đầu có tên là “Xóm ngụ cư” được Kim Lân chấp bút ngay sau cách mạng tháng Tám. Nhưng sau đó bản thảo bị mất, mãi cho đến năm 1954, khi hòa bình lập lại, dựa vào cốt truyện đã có, Kim Lân viết lại truyện và đổi nhan đề thành “Vợ nhặt”. Tác phẩm là chuỗi nhưng oan trái, bi kịch, những bi và hài, nhưng sau tất cả đó là tấm long, tình yêu thương giữa những con người nghèo khổ.

   Tràng được nhà văn Kim Lân dụng bút, miêu tả rất nhiều. Tràng vốn là kẻ sống ngụ cư, gia đình nghèo khổ, em gái và cha đã mất, chỉ còn Tràng và mẹ già sống trong một căn nhà xiêu vẹo, mà bất cứ cơn bão nào cũng có thể thổi bay. Thân là một kẻ sống ở xóm ngụ cứ, đối với bất cứ người nào cũng là điều khổ tâm. Nhưng cuộc đời đưa đẩy, Tràng và mẹ không còn lựa chọn nào khác. Tràng có vẻ nghèo thô kệch, xấu xíu. Gương mặt được Kim lân đặc tả: “hai con mắt nhỏ tí, hai quai hàm bạnh ra” “cái đầu trọc nhẵn chúi về đằng trước” và đặc biệt tính cách còn dở hơi, đi đường thường nói chuyện một mình và ngửa đầu lên trời cười hềnh hệch. Quả thực dưới ngòi bút của Kim Lân, Tràng bị đẩy đến tận cùng của bất hạnh, hoàn cảnh sống bấp bênh, ngoại hình xấu xí, tính cách dở hơi. Tất cả những yếu tố đó cũng ngầm báo với bạn đọc về việc Tràng có lẽ sẽ phải độc thân đến suốt đời.

   Nhưng đằng sau con người ngờ nghệch đó, lại là một chàng trai vị tha, nhân hậu, có tình yêu thương con người sâu sắc. Tràng và vợ nhặt gặp nhau rất tình cờ, lần đầu tiên là một câu hò vu vợ, thị híp mắt cười tình đến bên Tràng đẩy xe bò. Và lần gặp gỡ thứ hai, càng bất ngờ hơn khi Tràng không thể nhận ra người phụ nữ béo tốt lần trước lại “gầy sọp hẳn đi”, quần áo thì rách rưới như tổ đỉa. Thì ra cái đói có thể hủy hoại con người ta nhanh đến như vậy. Trước tình cảnh đó, ai chẳng động lòng thương cảm, đặc biệt là Tràng, một con người hết sức hiền lành, chân chất, nhân hậu. Thương tình Tràng còn đã thị mấy bát bánh đúc, con buông lời đùa cợt: “Này, nói đùa chứ, có về với tới thì ra khuân hàng lên xe rồi cùng về”, nhưng nào ngờ thị tin thật, vào theo Tràng về nhà làm vợ. Ban đầu, Tràng cũng thoáng sợ hãi, bởi “thóc gạo này đến cái thân mình cũng chả biết có nuôi nổi không lại còn đèo bòng”. Nhưng khi hạnh phúc đến, khi long thương người lấn át tất cả, Tràng đã “chậc kệ”. Tràng không nỡ chối bỏ một con người tội nghiệp đến vậy. Tràng mang đôi vai, dương cánh tay giúp đỡ mặc dù hoàn cảnh của gia đình mình cũng chẳng khá khấm hơn là bao nhiêu.