Trong đoạn trích truyện "Bài học đường đời đầu tiên", tác giả đã xây dựng nhân vật Dế Mèn bằng nhiều thủ pháp nghệ thuật, qua đó khắc họa rõ nét tính cách, tâm hồn của nhân vật.

Về ngoại hình

Dế Mèn được miêu tả là một chú dế thanh niên cường tráng, có đôi cánh mỏng như cánh bướm, đôi càng mẫm bóng, những cái răng đen nhánh, nhọn hoắt. Ngoại hình của Dế Mèn thể hiện sự khỏe khoắn, cường tráng, đầy tự tin của một chú dế mới trưởng thành.

Về tính cách

Dế Mèn là một chú dế tự tin, kiêu ngạo. Cậu ta rất thích khoe khoang về sức mạnh, sự nhanh nhẹn của mình. Dế Mèn cũng rất hiếu thắng, thích trêu chọc, bắt nạt những con vật nhỏ bé hơn mình.

Tuy nhiên, trong cuộc gặp gỡ với Dế Choắt, Dế Mèn đã có một bài học lớn trong cuộc đời. Dế Mèn đã nhận ra mình đã quá kiêu ngạo, coi thường người khác. Cậu ta đã ân hận về hành động của mình và dành cho Dế Choắt sự yêu thương, giúp đỡ.

Có thể nói, Dế Mèn là một nhân vật có tính cách phức tạp, vừa có những điểm đáng yêu, vừa có những điểm đáng phê phán. Tuy nhiên, qua bài học mà Dế Mèn đã nhận được, ta thấy được sự trưởng thành về nhận thức của cậu ta. Dế Mèn đã biết rút kinh nghiệm từ sai lầm của mình và trở thành một chú dế tốt bụng, biết yêu thương, giúp đỡ những người xung quanh.

Một số thủ pháp nghệ thuật được tác giả sử dụng trong việc xây dựng nhân vật Dế Mèn

• Sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, biểu cảm

Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, biểu cảm để khắc họa ngoại hình, tính cách của nhân vật Dế Mèn. Ví dụ, khi miêu tả ngoại hình của Dế Mèn, tác giả đã sử dụng những hình ảnh so sánh, nhân hóa như: "Cái đầu to như quả cam sành, hai cái răng đen nhánh, nhọn hoắt như hai cây kim", "cặp càng mẫm bóng cứ khua khoắng lung tung".

• Sử dụng thủ pháp đối lập

Tác giả đã sử dụng thủ pháp đối lập để làm nổi bật tính cách của nhân vật Dế Mèn. Ví dụ, trong cuộc gặp gỡ với Dế Choắt, Dế Mèn tỏ ra kiêu ngạo, coi thường Dế Choắt, nhưng khi gặp nạn, Dế Mèn lại tỏ ra ân hận, hối tiếc về hành động của mình.

• Sử dụng thủ pháp tự sự

Tác giả đã sử dụng thủ pháp tự sự để kể lại câu chuyện của nhân vật Dế Mèn. Qua lời kể của Dế Mèn, ta có thể hiểu rõ hơn về tính cách, tâm hồn của nhân vật.

Tóm lại, cách xây dựng nhân vật của tác giả trong đoạn trích truyện "Bài học đường đời đầu tiên" đã góp phần quan trọng tạo nên thành công của tác phẩm. Qua nhân vật Dế Mèn, tác giả đã gửi gắm những bài học quý giá về cuộc sống, về cách đối nhân xử thế.