Chuyện cây gạo là một trong những truyện nổi tiếng trong tập Truyền kỳ mạn lục của Nguyễn Dữ, một danh sĩ thế kỷ 16. Truyện kể về tình yêu giữa Trình Trung Ngộ, một chàng trai giàu có từ Bắc Hà, và Lý Thanh Hà, một người con gái xinh đẹp từ Nam Xang. Hai người gặp nhau ở cầu Liễu Khê, nơi có một cây gạo cổ thụ. Họ yêu nhau say đắm và quyết định kết hôn. Tuy nhiên, họ bị ngăn cản bởi cha của Thanh Hà, Lý Tư Đồng, một quan lớn ở Nam Xang. Ông ta không đồng ý cho con gái mình lấy một người buôn bán. Ông ta còn sai người ám sát Trung Ngộ khi chàng đang trên đường về Bắc Hà để chuẩn bị đám cưới. Trung Ngộ may mắn thoát chết nhờ sự giúp đỡ của một người bạn. Sau đó, chàng quay lại Nam Xang để tìm Thanh Hà. Nhưng khi đến nơi, chàng phát hiện ra rằng Thanh Hà đã chết vì buồn phiền. Chàng không chịu được nỗi đau, liền tự vẫn bên mộ của nàng. Cây gạo trên cầu Liễu Khê đã biến thành ma, khóc than cho số phận bi thảm của hai người. Cây gạo ma còn làm hại những người qua lại trên cầu, cho đến khi có một vị sư già đến khai sáng và giải thoát cho nó.

Đây là một câu chuyện lãng mạn và bi kịch, phản ánh tâm trạng u uất và bất mãn của Nguyễn Dữ với thời cuộc. Truyện cũng thể hiện tình yêu quê hương và thiên nhiên của tác giả, qua những miêu tả sinh động và hấp dẫn về phong cảnh Nam Xang và cây gạo cổ thụ.