Trong thế kỉ XVI, nhiều quốc gia phong kiến ở Đông Nam Á như Việt Nam, Campuchia, Lào, Myanmar, Indonesia và Philippines đã trải qua giai đoạn suy thoái và đối mặt với sự xâm lược, chiếm đóng của thực dân phương Tây.

Quá trình xâm lược của thực dân phương Tây diễn ra qua nhiều hình thức khác nhau. Ban đầu, các thương nhân và nhà thám hiểm Tây Âu đã tiến vào khu vực để tìm kiếm tài nguyên và mở rộng thị trường. Sau đó, các quốc gia châu Âu như Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Hà Lan và Anh đã thành lập các thuộc địa và đô hộ các quốc gia Đông Nam Á. Các cuộc xâm lược này thường đi kèm với việc thiết lập các trạm thương mại, trung tâm quân sự và hành chính, và thậm chí cả việc thay đổi chế độ chính trị và tôn giáo của các quốc gia bị chiếm đóng.

Dưới ách đô hộ của thực dân phương Tây, tình hình chính trị, kinh tế, văn hoá - xã hội của các nước Đông Nam Á đã có những điểm nổi bật. Chính trị, các quốc gia Đông Nam Á trở thành thuộc địa của các quốc gia châu Âu, với các quan chức đô hộ được bổ nhiệm từ phía thực dân. Kinh tế, các quốc gia Đông Nam Á bị khai thác tài nguyên và trở thành thị trường tiêu thụ cho hàng hóa của thực dân. Văn hoá - xã hội, các quốc gia Đông Nam Á bị ảnh hưởng mạnh bởi văn hóa phương Tây, với việc áp đặt ngôn ngữ, tôn giáo và phong cách sống của thực dân.

Cuộc đấu tranh của nhân dân các nước Đông Nam Á chống lại ách đô hộ đã diễn ra theo nhiều hình thức khác nhau. Có những cuộc khởi nghĩa và cuộc chiến đấu vũ trang chống lại quân đội thực dân, như cuộc khởi nghĩa Trịnh - Nguyễn ở Việt Nam và cuộc khởi nghĩa của José Rizal ở Philippines. Ngoài ra, cũng có những phong trào đấu tranh bằng cách hình thành các tổ chức đấu tranh độc lập và vận động dân chủ, như Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên và Hội Đông Du ở Việt Nam. Cuối cùng, các cuộc đấu tranh dân tộc và độc lập đã dẫn đến việc thành lập các chính phủ độc lập và chấm dứt ách đô hộ của thực dân phương Tây.