Hiện tượng cát bay và cát nhảy là do tác động của gió lên các hạt cát. Khi gió thổi qua mặt đất, nó tạo ra lực áp suất lên các hạt cát. Khi áp suất gió vượt qua một ngưỡng nhất định, các hạt cát sẽ bị nâng lên khỏi mặt đất và bay lên không trung.

Cát bay xảy ra khi gió thổi mạnh và tốc độ gió vượt quá tốc độ rơi tự do của các hạt cát. Khi đó, các hạt cát không thể rơi trở lại mặt đất và sẽ bay đi theo hướng của gió. Hiện tượng này thường xảy ra trên các bãi cát rộng và không có độ che chắn.

Cát nhảy là hiện tượng khi gió thổi qua các hạt cát, tạo ra lực áp suất không đều lên các hạt cát. Các hạt cát ở vị trí có áp suất lớn hơn sẽ bị đẩy lên cao hơn so với các hạt cát ở vị trí có áp suất nhỏ hơn. Khi các hạt cát ở vị trí có áp suất lớn hơn bị đẩy lên, chúng sẽ rơi xuống một khoảng cách ngắn và tạo ra hiện tượng cát nhảy.

Cả hai hiện tượng này đều phụ thuộc vào tốc độ gió, kích thước và trọng lượng của các hạt cát. Ngoài ra, độ ẩm của cát cũng có thể ảnh hưởng đến hiện tượng này. Khi cát ẩm, nó có khả năng bám dính và không dễ bay lên hay nhảy nhót như cát khô.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng cát bay và cát nhảy chỉ xảy ra trong một số trường hợp đặc biệt và không phải lúc nào cũng xảy ra.