Đề số 02: Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi:   

TRI HUYỆN

                     […]

                   Quan chức nghĩ nên thú vị

                    Vào ra cũng phải chuyên cần

ĐỀ LẠI (bước ra)

                   Bẩm quan ạ!

TRI HUYỆN

                   Vâng, chào thầy. A, thầy Đề này, hôm nay sao mà

(Nói lối)

                 Nha lại vắng bẩm thân

                 Dân xã không đấu cáo(1)

ĐỀ LẠI

Vâng, hôm nay chả thấy ai kiện cáo gì cả. Còn vụ Thị Hến, Nguyễn Sò quan đã định dứt khoát thế nào chưa?

TRI HUYỆN

Vụ ấy à? Ý thầy thế nào? (không đợi đề lại trả lời) Tôi thì tôi nghĩ cứ để đu đưa như vậy đã. Thằng Sò này giàu lắm, chúng mình có thể “ấy” được.

ĐỀ LẠI

Vâng, ta cứ bảo là để tra cứu đã. Thưa còn thằng Ốc, thằng Nghêu, lí trưởng, Thị Hến thì  liệu xử cho xong, bọn này toàn đầu trọc cả.

TRI HUYỆN

Phải, nắm đứa có tóc ai nắm kẻ trọc đầu. (cười khoái trá) Xử Ốc năm năm tù, Nghêu phạt đòn năm trục trượng, lí trưởng đòi ăn lót cần phạt trừng giới(2) năm mươi quan tiền.

ĐỀ LẠI

Bẩm quan xử thật sâu sắc, nhưng đã xử Nghêu và Ốc rồi thì lấy lí gì mà không xử Sò và Hến được.

TRI HUYỆN (cười)

Ăn thua là những chỗ khó đấy đấy, lưỡi không xương nhiều đường lắt léo, nói thế nào mà chả được. Thị Hến thì cũng có thể cho về nhưng chưa nên xử vội, vì xử Hến thì phải xử Sò, thầy hiểu chưa?

ĐỀ LẠI

Vâng ạ, quan xử hay lắm. (gọi) Lệ(3) đâu?

LÍNH LỆ A (lễ phép bước ra)

  Bẩm quan dạy ạ.

ĐỀ LẠI

     Ra đòi vụ Nguyễn Sò vào hầu, cả bên nguyên, bên bị, nhân chứng.

LÍNH LỆ A

   Vâng ạ. (quay đi)

TRI HUYỆN

  Lệ hầu đâu?

LÍNH LỆ B (từ trong)

Vâng. (cầm quạt lông ra hầu cạnh tri huyện)

(Có tiếng lệ A nói to bên trong: “Để ba người này vào trước. Đinh Ốc, Phan Nghêu vào sau, ngồi đầy”).

LÍNH LỆ A (dắt lí trưởng, Trùm Sò và Thị Hến vào. Vừa vào, lệ A bấm mấy người đứng lại nói nhỏ)

Nhắc lại, ông Trùm, anh xã và chị Hến biết rằng hôm nay quan bận lắm, tôi bẩm mãi quan mới chịu xử vụ này đấy.

LÍ TRƯỞNG

             Vâng, tôi biết anh tử tế lắm, chúng ta với nhau rồi.

TRÙM SÒ

             Vâng, tôi xin hậu tạ, anh cứ giúp đỡ cho.

LÍNH LỆ A

Thế bây giờ đứng đây, tôi vào bẩm lại đã. (chạy vào chắp tay trước bàn giấy tri huyện).

Bẩm con đã đòi vụ Nguyễn Sò đến hầu ạ.

                            (Hoàng Châu Ký chỉnh lí, Nghêu, Sò, Ốc, Hến, NXB Phổ thông – Bộ Văn hoá,  Hà Nội, 1957, tr.141 – 145)

Chú giải:

Đấu cáo: kêu cầu, thưa kiện, đòi phân xử.

Trừng giới: phạt để răn đe

Lệ: lính hầu

Câu 1. Chỉ ra các chỉ dẫn sân khấu có trong đoạn trích trên.

Câu 2. Nêu các sự việc chính trong đoạn trích. Xác định không gian diễn ra sự việc.

Câu 3. Chỉ ra các lời thoại cho thấy sự tương đồng về bản chất, thủ đoạn giữa các nhân vật từ tri huyện đến đề lại và lính lệ.

Câu 4. Đoạn trích cho thấy bản chất, thủ đoạn của các nhân vật chốn công đường như thế nào?

Câu 5. Tìm và nêu ý nghĩa của một câu tục ngữ/ thành ngữ trong đoạn trích.

Câu 6. Qua đoạn trích, em hiểu như thế nào về thái độ và cách nhìn nhận của người dân xưa đối với chốn “cửa quan”?

Câu 7. Viết đoạn văn ngắn (khoảng 3-5 câu) trình bày suy nghĩ về tiếng cười châm biếm của tác giả dân gian thể hiện qua đoạn trích.